ควรรู้สภาพจิตของตนเอง

ส.   โดยมากทุกคนก็จะคิดแต่เรื่องของอกุศลกรรมบถ ใช่ไหมคะ แต่ถ้าคิดถึงเรื่องของอกุศลกรรมบถ ก็ยังเป็นผู้ที่ประมาท ทำไมไม่คิดถึงอกุศลจิต ยังไม่ต้องไปถึงอกุศลกรรมบถ เพียงแต่รู้ว่าขณะใดจิตเป็นกุศล ขณะใดจิตเป็นอกุศล ถ้ารู้จริงๆ อย่างนี้เราก็จะเห็นได้ว่า ถ้าอกุศลนั้นมีกำลังเพิ่มขึ้น จึงจะทำให้เกิดอกุศลกรรม ถ้าไม่มีอกุศลมากถึงขนาดนั้น ก็มีอกุศลที่เป็นขั้นที่ยังไม่ถึงกับอกุศลกรรมบถ ซึ่งเราก็ยังเห็นโทษ  แม้ว่ายังไม่ต้องถึงอกุศลกรรมบถ เพียงอกุศลจิตเกิด  เราก็ต้องเห็นแล้วว่า เป็นสิ่งที่ควรจะขัดเกลา แล้วก็อกุศลประเภทหนึ่งซึ่งทุกคนไม่เห็นก็คือโมหะ ทุกคนเห็นโทษของโลภะ ทุกคนเห็นโทษของโทสะ เพราะว่าอกุศลกรรมทั้งหมดที่จะกระทำลงไป ก็ด้วยกำลังของโทสะและโลภะ  แต่ถ้าไม่มีโมหะ โลภะก็เกิดไม่ได้  โทสะก็เกิดไม่ได้

เพราะฉะนั้น ถึงแม้ว่าบางคนก็ไม่อยากจะกระทำอกุศลกรรมเลย แต่แม้กระนั้นก็จะมีการกระทำอกุศลกรรม เพราะเหตุว่าอกุศลมีกำลัง

เพราะฉะนั้น ถ้าเป็นผู้ที่ไม่ประมาท แล้วก็รังเกียจอกุศลจริงๆ ก็จะเห็นโทษแม้แต่ของอกุศล ยังไม่ต้องไปคิดเรื่องอกุศลกรรม เพียงแต่ว่าเมื่ออกุศลเกิดขึ้น ก็ยังเห็นว่าเป็นโทษ แล้วก็รู้ด้วยว่า ถ้ามีกำลังขึ้น ขณะใดที่กระทำอกุศลกรรมบถ ขณะนั้นรู้สึกตัวเองเลยว่า ขณะนั้นอกุศลจิตมีกำลังจึงได้กระทำอกุศลกรรม อย่างการที่เราจะตบยุง ฆ่าสัตว์เล็กสัตว์น้อยพวกนี้ บางคนก็อาจจะอ้างว่า เป็นสิ่งที่จำเป็นในชีวิต ขณะนั้นเขาไม่ทราบสภาพจิตของเขาเอง ว่าที่สามารถจะเบียดเบียนสัตว์อื่นได้ ขณะนั้นเป็นอกุศลจิตที่มีกำลัง เพราะเหตุว่าถ้าเพียงแต่ขุ่นใจนิดหน่อย ก็จะไม่ทำร้าย หรือทำลายสัตว์นั้นเลย  แต่ว่าขณะใดก็ตาม แม้ว่าจะเป็นสัตว์ เล็กๆ ซึ่งดูเหมือนกับว่า ไม่สำคัญ แต่ว่าถ้ามีการกระทำที่เป็นอกุศลกรรม ให้ทราบว่าขณะนั้นเป็นอกุศลจิตซึ่งมีกำลังแล้ว แล้วเราก็ไม่สามารถที่จะไปบังคับได้ว่า จะไม่ทำอกุศลกรรมเลย เพราะว่าการสะสม แล้วแต่ว่า สะสมอกุศลประเภทใด ถ้าเป็นคนที่เคยฆ่าสัตว์บ่อยๆ แล้วก็ไม่เห็นว่าเป็นสิ่งที่ควรจะต้องละ ควรจะต้องบรรเทา เขาก็กระทำต่อไปเรื่อยๆ จากสัตว์เล็กๆ จนกระทั่งถึงสัตว์ที่ใหญ่ขึ้น จนกระทั่งถึงมนุษย์ก็ฆ่าได้

เพราะฉะนั้น ที่จริงแล้วดิฉันคิดว่า เราควรจะเห็นอกุศลว่าเป็นโทษ แล้วก็รู้จักตัวเอง เพื่อที่จะได้ไม่ล่วงเป็นอกุศลกรรมบถ แทนที่จะมุ่งหน้าว่า จะไม่ทำอกุศลกรรมบถ ไม่กระทำอกุศลกรรม แต่ไม่รู้สภาพจิตของเราเองซึ่งวันหนึ่งวันใดก็อาจจะทำได้ ถ้ามีกำลังเพิ่มขึ้น