ความเป็นเราไม่ทำให้สติปัฏฐานเกิด
วิ. ที่ทรงอุปมาเกี่ยวกับความรู้แจ้งอริยสัจจ์เหมือนกับจะงอยปากยุงที่หยั่งลงมหาสมุทรหรือว่าเอื้อมมือจับภวัคคพรหม ก็ไม่รู้สึกท้อถอย แต่เห็นถึงคุณของพระปัญญาธิคุณที่สามารถจะตรัสรู้ และก็แสดงธรรมได้
สุ. อันนี้ก็ถูกต้อง ยิ่งฟังยิ่งเข้าใจยิ่งเห็นพระปัญญาคุณ พระบริสุทธิคุณ และพระมหากรุณาคุณ ถ้าไม่มีทั้งสามอย่าง สัตว์โลกมืดสนิท ไม่สามารถที่จะรู้ความจริงของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏได้เลย เพราะฉะนั้นคิดถึงว่าเราไม่ต้องบำเพ็ญบารมีนานถึงกับจะเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพียงสาวกบารมี ก็ไม่น่าจะท้อถอยใช่ไหม
อ.อรรณพ เมื่อวานที่พูดถึงเรื่องอกุศล ความติดข้องก็เป็นสิ่งที่ไม่ดีซึ่งทุกคนก็รู้ แต่ว่าเมื่อมีเหตุปัจจัยอยู่ก็ยังต้องเกิดอกุศลที่ติดข้องในรูป เสียง กลิ่น รส เป็นปกติ ก็เลยระอาใจว่าฟังก็ฟัง แต่ถึงเวลาอกุศลก็ยังคงเกิด ก็เลยเหมือนกับจะท้อถอย
สุ. ระอาใจก็เป็นเราอีก ก็ทำไมไม่เป็นธรรม แล้วแต่อะไรเกิด ก็เข้าใจสิ่งนั้น ค่อยๆ เข้าใจสิ่งนั้น แทนที่จะเป็นเราแล้วก็ระอา ก็คือไม่พ้นจากความเป็นเราไปได้ แต่ยังไงก็ตาม เข้าใจขึ้น ดีกว่าไม่เข้าใจเลยใช่ไหม และก็ยิ่งฟังก็ยิ่งค่อยๆ พิจารณา ค่อยๆ เข้าใจไปเรื่อยๆ เท่านั้นเอง สภาพธรรมจะเกิดความติดข้องในรสก็เกิดแล้ว เพราะมีปัจจัย สิ่งใดก็ตามถ้าไม่มีปัจจัยเกิดไม่ได้เลย แม้แต่ปัญญาที่จะรู้แจ้งสภาพธรรมตามความเป็นจริง ไม่มีปัจจัยก็เกิดไม่ได้ เพราะฉะนั้นหวังเพียงว่าจะรู้แจ้งสภาพธรรม หวังไปเท่าไหร่ก็ไม่สามารถที่จะเป็นจริงไปได้เพราะเหตุไม่มี
เพราะฉะนั้นสำคัญที่สุดคือเรื่องเหตุ กำลังสะสมเหตุที่จะทำให้สติปัฏฐานซึ่งเป็นอนัตตามีโอกาสจะเกิดเมื่อคลายความเป็นเรา เพราะความเข้าใจสภาพธรรมยิ่งขึ้น ว่าแม้แต่โมหมูลจิตซึ่งไม่มีใครอยากจะมี ก็มีปัจจัยก็เกิด ฉันใด เวลาที่สติปัฏฐานซึ่งไม่มีความจงใจด้วยความเป็นเราที่จะทำให้เกิดเลย แต่เมื่อสภาพธรรมปรุงแต่งให้มีการรู้ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ นั่นคือขณะที่สติเริ่มจะค่อยๆ มีกำลัง ที่เป็นสติสัมชัญญะ ที่เป็นสติปัฏฐาน ที่เป็นอนัตตา แต่ถ้าไม่รู้อย่างนี้ จะปิดกั้นด้วยความเป็นเรา ที่จงใจที่จะทำอยู่ตลอดเวลา นี่ก็แสดงให้เห็นว่า ทุกอย่างต้องเป็นไปตามเหตุ ขึ้นอยู่กับเหตุ
อ.อรรณพ ในขณะที่เราท้อถอย ก็ไม่ได้มีแค่ความท้อถอยอย่างเดียว ก็มีโมหะซึ่งไม่รู้เพราะถ้ารู้ตามความเป็นจริง ปัญญาเกิดขึ้นต้องไม่ท้อถอย เมื่อมีเหตุปัจจัยอกุศลก็ต้องเกิดเป็นปกติ เป็นธรรมดา
ที่มา ...