พื้นฐานอภิธรรมอยู่ที่ไหน

อ.กุลวิไล สำหรับในช่วงของพื้นฐานพระอภิธรรมในช่วงนี้ ก็จะเป็นสิ่งที่จะเกื้อกูลให้เรามีความเข้าใจธรรมที่จะเห็นภัยด้วยปัญญา

ท่านอาจารย์ พื้นฐานพระอภิธรรมคงจะไม่จบแน่นอนตราบใดที่ปัญญายังไม่รู้จริงๆ ในลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ พื้นฐานพระอภิธรรมอยู่ที่ไหน เดี๋ยวนี้ สนทนาธรรมก็คือคิด และก็มีความเห็นต่างๆ ที่สำคัญที่สุดคือจิต ถ้าไม่มีจิต จะมีอะไรหรือไม่ ไม่มีเลยทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นพระไตรปิฎก หรือไม่ว่าจะเป็นอะไรๆ ทั้งหมดก็ตาม แม้แต่คิดก็ไม่มี รูปที่เกิดจากอุตุมีลักษณะต่างๆ กัน จิตไม่เกิดขึ้น จะรู้ไหมว่ามี ก็ไม่มีใครรู้อะไรเลย เพราะฉะนั้นพื้นฐานจริงๆ ก็คือจิต และขณะนี้ทุกคนก็มีจิต แต่ถ้าพูดเรื่องอื่นไกลตัว จะทำให้รู้ลักษณะของจิตในขณะนี้ได้หรือไม่

เพราะฉะนั้นในขณะนี้เองที่กำลังมีจิต ก็ต้องมีความเข้าใจในลักษณะของจิตซึ่งเป็นธรรม ปกติธรรมดานั้นจิตเกิดขึ้นเป็นธาตุรู้ ก็เป็นเราไปหมดเลย จิตทุกประเภทก่อนที่จะได้ฟังธรรม เป็นจิตของเรา ขณะนั้นจิตของเราเป็นอกุศล หรือว่าจิตของเราเป็นกุศล เป็นของเราไปหมด โดยที่ไม่รู้ความจริงซึ่งเป็นพื้นฐานจริงๆ ว่าเป็นธรรม จิตซึ่งเป็นธาตุรู้เกิดขึ้น เป็นธรรม และไม่มีใครสามารถที่จะไปยับยั้งไม่ให้จิตเกิดแล้วดับ แล้วก็เกิดแล้วดับ แล้วก็เกิด แล้วก็ดับ สืบต่อไม่สิ้นสุดตราบใดที่ยังมีปัจจัยที่จะให้จิตเกิดขึ้น

เพราะฉะนั้นการฟังธรรม ก็คือให้รู้ธรรม แม้แต่สภาพธรรมที่เคยยึดว่าเป็นเราหรือว่าเป็นภัย หรือจะเป็นอะไรก็แล้วแต่ ทั้งหมดนี้พื้นฐานอยู่ที่จิต