สหชาตกัมมปัจจัย

ผู้ฟัง เข้าใจเพิ่มขึ้นในเรื่องกรรม และผลของกรรม แต่อยากจะกราบเรียนถามถึงปัจจัย ที่กล่าวว่ากัมมปัจจัยมี ๒ อย่าง คือ สหชาตกัมมปัจจัย และนานักขณิกกัมมปัจจัย เมื่อกี้นี้ที่ท่านอาจารย์บรรยายมาเข้าใจ แต่ไม่รู้จักชื่อ

ท่านอาจารย์ ชื่อ “สหชาตะ” หมายความว่าอะไร หมายถึงเกิดพร้อมกัน เกิดร่วมกัน ปัจจัย เพราะฉะนั้น สภาพธรรมใดก็ตามที่เป็นปัจจัยทำให้สภาพธรรมอื่นเกิดพร้อมกัน ร่วมกัน สภาพธรรมนั้นเป็นสหชาตปัจจัย ตัวปัจจัยทำให้สภาพธรรมที่เป็นผลเกิดพร้อมกันด้วย เพราะถ้ามีปัจจัยซึ่งเป็นเหตุต้องมีผล เพราะฉะนั้น มีคำว่า “ปัจจัย” เป็นเหตุ และมีคำว่า “ปัจจยุปัน” หรือปัจจยุบันในภาษาไทย หมายความถึงธรรมที่เป็นผลของปัจจัย สภาพธรรมที่เกิดขึ้นเป็นผลของปัจจัย เมื่อมีปัจจัยก็มีปัจจยุบัน จิตเป็นปัจจัยให้อะไรเกิดขึ้นคะ

ผู้ฟัง จิตก็มีเจตสิกเกิดร่วมด้วย

ท่านอาจารย์ จิตเป็นปัจจัยให้อะไรเกิดขึ้น ทันทีที่จิตเกิด จิตเป็นปัจจัยให้อะไรเกิดขึ้น เห็นไหมคะ การฟังธรรมไม่ใช่ฟังเผิน ที่ได้ฟังมาแล้วทั้งหมด แม้แต่คำว่า จิต และเจตสิกเกิดพร้อมกัน ดับพร้อมกัน เกิดร่วมกัน และสภาพธรรมใดก็ตามที่จะเกิดขึ้น ถ้าไม่มีปัจจัยให้เกิด เกิดไม่ได้เลย เพราะฉะนั้น แม้จิต และเจตสิกก็ต้องมีปัจจัยด้วย

ด้วยเหตุนี้จิตเกิด เป็นปัจจัยให้อะไรเกิด ทันทีที่จิตนั้นเกิด ไม่พูดถึงจิตขณะต่อไป ทันทีที่จิตขณะหนึ่งเกิด เป็นปัจจัยให้อะไรเกิด

ผู้ฟัง เจตสิกเกิด

ท่านอาจารย์ ค่ะ เป็นปัจจัยให้เจตสิกเกิดพร้อมกัน เพราะฉะนั้น จิตที่ทำให้เจตสิกเกิดพร้อมกันเป็นปัจจัยโดยสหชาตะ ไม่ใช่ให้เกิดทีหลัง ให้เกิดพร้อมกันทันทีที่จิตนั้นแหละเกิด จึงเป็นสหชาตปัจจัย

เพราะฉะนั้น ในขณะที่จิตเป็นสหชาตปัจจัย เจตสิกเป็นปัจจยุบัน เกิดเพราะจิตเป็นสหชาตปัจจัย ทำให้เจตสิกนั้นเกิดพร้อมกันกับจิต เวลาที่เจตสิกเกิด เจตสิกเป็นปัจจัยให้อะไรเกิด

ผู้ฟัง จิต

ท่านอาจารย์ เท่านั้นหรือคะ

ผู้ฟัง เจตสิกอื่นด้วย

ท่านอาจารย์ ถูกต้อง โดยปัจจัยอะไร

ผู้ฟัง สหชาตปัจจัย