เข้าใจความจริงของจิตดีกว่าจำชื่อของจิต
ผู้ฟัง เวทนากับสัญญา ทำไมแยกออกมาจากเจตสิก ๕๒ อยากให้ท่านอาจารย์พูดถึงความสำคัญของสัญญาอีกหน่อยค่ะ
ท่านอาจารย์ ต่อไปเราจะพูดถึงปรมัตถธรรมที่แยกออกมาเป็นขันธ์ต่างๆ แต่เราจะไม่ใช้ชื่อ แล้วไปจำชื่อ ไม่มีประโยชน์ แต่ต้องเข้าใจ อย่างจิตเป็นสภาพซึ่งเป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้แจ้ง เพราะฉะนั้นก็ต่างกับเจตสิกทั้งหมดเลย จิตเป็นขันธ์หนึ่ง ชื่อวิญญาณขันธ์ การที่ใช้คำหลายหลาก ใช้คำว่า จิตบ้าง ใช้คำว่าวิญญาณบ้าง ใช้คำว่ามโนบ้าง มนัสบ้าง ต่อไปก็จะมี หทย, ปัณฑระ ต่างๆ เหล่านี้ แสดงให้เห็นว่าเพื่อที่จะให้เข้าใจลักษณะของจิตโดยประการต่างๆ ถ้าใช้ชื่อเดียว ประเดี๋ยวได้ยินชื่ออื่นก็คิดว่าไม่ใช่จิตแล้ว แต่ความจริงก็คือจิตนั่นเอง
เพราะฉะนั้นถ้ากล่าวถึงสภาพธรรมมีขันธ์ ๕ ได้แก่รูปขันธ์๑ เวทนาขันธ์๑ สัญญาขันธ์๑ สังขารขันธ์๑ วิญญาณขันธ์๑ ยังไม่อยากให้จำชื่อ แต่อยากให้เข้าใจธรรม ว่าขณะนี้จิตเป็นวิญญาณขันธ์ เป็นธรรมประเภทหนึ่ง เหมือนกับรูปเป็นธรรมประเภทหนึ่ง รูปเป็นธรรมซึ่งไม่ใช่สภาพรู้ เพราะฉะนั้นจะไม่ปะปนกับสภาพธรรมอื่นเลย เป็นส่วนของรูปทั้งหมด ทั้งอดีต ปัจจุบัน อนาคต ไกล ใกล้ หยาบ ละเอียด คือลักษณะของรูปนั่นเอง รูปทั้งหมดเป็นรูปขันธ์ จิตทั้งหมดเป็นวิญญาณขันธ์ เพราะฉะนั้นที่เหลือเป็นอะไร ปรมัตถธรรมมี ๔ แต่ถ้าพูดถึงปรมัตถธรรม ๓ เกิดดับ ปรากฏในชีวิตประจำวัน ก็จะมีปรมัตถธรรม๓ คือ จิต เจตสิก รูป
ที่มา ...