คิดหรือรู้

ผู้ฟัง เรียนถามต่อจากคุณป้าสุรีย์ เกี่ยวเนื่องตรงที่ว่า แม้ขณะให้ทาน หรือว่ารักษาศีล สติเกิด แต่ไม่รู้ กับการที่ศึกษาสภาพธรรมะ ไม่รู้ลักษณะของสติ แต่รู้ว่า สภาพธรรมะเป็นอย่างไร อันนี้เข้าใจว่า ไม่น่าจะเป็นสติปัฏฐาน ใช่ไหมคะ

ส. ยังไม่ต้องไปคิดถึงชื่อสติปัฏฐาน หรือไม่ใช่สติปัฏฐาน แล้วทานขณะนี้ก็ไม่ได้ให้ ขณะนี้กำลังฟังธรรมะ แค่นี้รู้ไหมว่า จิตขณะไหนเป็นกุศล ขณะไหนเป็นวิบาก ขณะไหนเป็นอกุศล ขณะไหนเป็นกิริยา ไม่ต้องไปย้อนคิดถึงตอนที่ให้ทาน เดี๋ยวนี้อยู่ตรงนี้ การศึกษาทำให้ทราบว่า ขณะที่เห็น ชั่วเห็นก็เป็นวิบาก แล้วเวลาที่มีความเข้าใจธรรมะ ขณะนั้นก็ไม่ใช่เรา แต่ต้องเป็นจิตที่ดีงามที่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วย ปัญญาคือสภาพที่สามารถเข้าใจถูกในสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง ในเรื่องราวของสภาพธรรมะ แต่เป็นระดับขั้นของการฟัง

ผู้ฟัง แต่เราจะเข้าใจ ปัญญารู้ เข้าใจลักษณะของสภาพธรรมขณะนั้น แต่ว่าสติก็ไม่ปรากฏให้เห็น

ส. ที่เป็นอย่างนี้เพราะว่าเราชินกับชื่อ เอาชื่อใส่จนทำให้เรางงหมด เอาชื่อออก ก็มีสภาพธรรมะที่เป็นวิบาก ที่เป็นกุศล ที่เป็นอกุศล ที่เป็นกิริยา ก็ขณะใดที่เป็นวิบากก็เป็นวิบาก อย่างเห็นก็เป็นวิบาก ขณะที่ไม่มีโลภะ โทสะ โมหะ ขณะนั้นก็เป็นจิตประเภทที่เป็นกุศล ขณะใดที่มีโลภะ โทสะ โมหะ ขณะนั้นก็เป็นจิตที่เป็นอกุศล

ผู้ฟัง ก็เข้าใจ เวลา

ส. เข้าใจก็คือชีวิตทั้งชีวิตก็คืออย่างนี้ เป็นจิตประเภทต่างๆ วิบากบ้าง กุศลบ้าง อกุศลบ้าง กิริยาจิตบ้าง

ผู้ฟัง บางขณะก็รู้ได้บ้างว่า ขณะนี้เป็นกุศล หรือเป็นอกุศล

ส . ขณะนั้นคิด หรือรู้ลักษณะของกุศลจิต

ผู้ฟัง ตรงนี้ที่หนูไม่ชัดเจนตรงที่ว่า

ส. เพราะฉะนั้น ก่อนอื่นเราไม่เอาชื่อ เราไม่ต้องไปติดว่า เป็นสติปัฏฐาน หรือไม่สติปัฏฐาน แต่ว่าการฟังธรรมะให้เข้าใจสิ่งที่ได้ฟัง ลืมเรื่องอื่นหมด ไม่ต้องไปคิด ปัจจัยนั้น เรื่องนี้ สติเจตสิก หรืออะไร ปัฏฐานอะไร ไม่ต้องคิดเลย กำลังได้ฟังอะไร พยายามเข้าใจในสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง แล้วเมื่อเข้าใจสิ่งที่ได้ยินได้ฟังวันนี้ ต่อไปฟังเรื่องที่เกี่ยวกับสภาพธรรมะ ก็สามารถที่จะเข้าใจได้อีก ขอให้เข้าใจเฉพาะสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง แล้ว ความเข้าใจก็จะเพิ่มขึ้น เช่น เข้าใจว่าสติปัฏฐาน ขณะที่เกิด อบรม ไม่ใช่วิปัสสนาญาณ ถ้าเราเข้าใจตอนนี้อย่างนี้ เราก็เข้าใจถูก แล้วเราเข้าใจว่า ขณะใดที่เป็นกุศล คือ ขณะที่ไม่มีโลภะ โทสะ โมหะเกิดร่วมด้วย แล้วขณะที่เห็นก็ไม่ใช่กุศล ไมใช่อกุศล แต่เป็นจิตประเภทวิบาก

ผู้ฟัง อาจจะเป็นว่า เราคิดว่าเรารู้แล้ว แต่พอมาฟังธรรมะที่บรรยายมันไม่ตรงกัน ก็แสดงว่ารู้ผิด ใช่ไหมคะ

ส. ก็เป็นเรื่องที่เราคิดเอง ใช่ไหมคะ ต่างกับการที่เราได้ศึกษาพระธรรม

ผู้ฟัง แล้วถ้าเมื่อรู้แล้ว ศึกษาพระธรรมแล้ว เข้าใจตรงกันถึงจะรู้ถูก ใช่ไหมคะ

ส. แล้วรู้แล้วหรือยัง

ผู้ฟัง ยัง

ส . ก็เป็นเรื่องที่ค่อยๆ รู้ สะสมความรู้เพิ่มขึ้น