ปัญจทวารปิดบังมโนทวาร
ผู้ถาม อยากจะถามถึงลักษณะของปัญจทวาร และมโนทวาร เพราะว่าจากการสนทนาธรรมกันก็มีความติดข้องในเรื่องของการที่ปัญจทวารปิดบังมโนทวาร หรือมโนทวารปิดบังปัญจทวาร
สุ. ขณะนี้คุณสุกัญญาเห็นไหม
ผู้ถาม เห็น
สุ. สิ่งที่ปรากฏทางตาดับหรือเปล่า
ผู้ถาม ดับ
สุ. ถ้าดับไปแล้วจิตอะไรเกิดต่อ
ผู้ถาม คิดนึก
สุ. และขณะนี้ปรากฏสภาพคิดนึกทางมโนทวารโดยไม่มีการเห็นหรือเปล่า
ผู้ถาม ไม่ปรากฏ
สุ. นี่คืออะไรปิดบังอะไร
ผู้ถาม มโนทวารปิดบังปัญจทวาร
สุ. มโนทวารไม่ได้ปรากฏ แม้ขณะนี้จะมีมโนทวารคั่นอยู่ทุกวาระ ไม่ว่าจะมีสิ่งที่ปรากฏทางตาดับไปแล้ว มโนทวารก็เกิดขึ้นรู้สิ่งนั้นต่อ ขณะนี้เสียงกำลังปรากฏทางโสตทวารดับไปแล้ว มโนทวารก็เกิดขึ้นรู้เสียงนั้นต่อ แต่มีใครเห็นการเกิดปรากฏของมโนทวารบ้าง ซึ่งขณะนั้นมืดสนิทหรือสว่าง ถ้าไม่ใช่เป็นทางจักขุทวาร
ผู้ถาม มืดสนิท
สุ. แล้วขณะนี้มีใครรู้ลักษณะของมโนทวารวิถีไหม ที่เกิดสืบต่อ
ผู้ถาม ไม่รู้
สุ. เพราะฉะนั้นอะไรปิดบังอะไร
ผู้ถาม ปัญจทวารปิดบังมโนทวาร
สุ. ก็ธรรมดา เพราะว่าเมื่อมโนทวารไม่ได้ปรากฏ มีแต่ทางตาปรากฏ ทางหูปรากฏใช่ไหม ทั้งๆ ที่ก็มีทางมโนทวารแทรกคั่นอยู่ก็ไม่ได้ปรากฏอะไรเลย
ผู้ถาม แต่ว่าจากการศึกษา เราก็มีความเข้าใจหรือทราบว่าการคิดนึก นี่คือทางมโนทวาร
สุ. การคิดนึกมีจริงหรือเปล่า
ผู้ถาม มีจริง
สุ. แล้วก็ขณะนี้ที่เห็น ที่รู้สิ่งที่กำลังปรากฏทางตาคิดนึกได้หรือเปล่า
ผู้ถาม คิดนึกไม่ได้
สุ. คิดนึกไม่ได้ เพราะฉะนั้นขณะนี้กำลังเห็น และมีคิดนึกด้วย แล้วก็เห็นอีกแล้วก็คิดนึกด้วย แล้วก็ได้ยินแล้วก็คิดนึกด้วย แล้วก็เห็นอีก ได้ยินอีก คิดนึกอีกอะไรปิดบังอะไรให้ไม่ปรากฏ
ผู้ถาม ปัญจทวารปิดบังมโนทวาร
สุ. ค่ะ
ผู้ถาม สมมุติว่าเราเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา แต่ว่าเรายังเห็นเป็นดอกไม้เป็นอะไร
สุ. นั่นแหละมโนทวารแล้ว ไม่ได้ปรากฏเลย สีสันวัณณะไม่ได้ปรากฏว่าดับเลย
ผู้ถาม แล้วอย่างนี้ไม่ใช่เป็นลักษณะของคิดนึกปิดบังสภาพที่มันเป็นจริงหรือ
สุ. ก็กำลังปรากฏ สีสันวัณณะก็ยังปรากฏ ไม่ปรากฏว่าดับไปเลย
ผู้ถาม มโนทวารปิดบังปัญจทวารอย่างไร
สุ. ขณะนี้เหมือนกับว่าทางตายาวนานไม่ดับเลย แล้วความเป็นจริงเป็นยังไง
ผู้ถาม ความเป็นจริงดับ
สุ. สั้นมาก และอะไรยาวกว่า
ผู้ถาม มโนทวาร
สุ. เพราะฉะนั้นเวลาที่มโนทวารปรากฏ สิ่งที่เหมือนไม่ดับแล้วปรากฏนานๆ จะปรากฏตามความเป็นจริงอย่างไร ขณะนั้นมโนทวารจะรับรู้ตลอด โดยที่ว่าเหมือนไม่ปรากฏลักษณะของปัญจทวารที่เคยปรากฏเลย แต่มี เพราะว่าสิ่งที่เป็นอารมณ์ของปัญจทวาร มโนทวารรับรู้ได้ ขณะที่สภาพธรรมปรากฏทางมโนทวาร สิ่งที่สามารถปรากฏทางมโนทวารได้ ปรากฏแน่นอน นาน แต่ส่วนที่สามารถจะปรากฏทางปัญจทวารแล้วมโนทวารรับต่อ ความสั้นเล็กน้อยของทางปัญจทวารแค่ไหนที่จะทำให้รู้ได้ว่าสิ่งนั้นดับไป
ผู้ถาม ก็เลยมีความรู้สึกว่าทางมโนทวารปิดบังทางปัญจทวาร
สุ. เพราะนิดเดียวเอง เวลานี้ไม่เป็นอย่างนี้เลย
ที่มา ...