เคารพในธรรม
การฟังธรรม สนทนาธรรม ด้วยความเคารพในพระธรรม เป็นประโยชน์เป็นมงคล โดยไม่จำกัดว่าจะเป็นใครก็ตามที่มีความเข้าใจถูกในธรรมะ
พระ เป็นพระมาเรียนวินัยกับฆราวาส ผิดวินัยไหม
ท่านอาจารย์ ในสมัยพุทธกาลมีพระสัมมาสัมพุทธเจ้า มีพระอรหันต์ที่เป็นภิกษุ และมีพระภิกษุที่เป็นพระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามีด้วย และมีคฤหัสถ์ที่เป็นพระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามีด้วย แสดงให้เห็นว่า เป็นกาลสมบัติ เป็นสมัยที่แต่ละบุคคลได้สะสมความรู้ความเข้าใจสิ่งที่กำลังปรากฏถูกต้องตามความเป็นจริง เมื่อได้ฟังพระธรรมแล้วก็สามารถเข้าใจได้ แต่แม้กระนั้นพระภิกษุทั้งหลาย แม้จะเป็นถึงพระอัครสาวกก็ยังสนทนาธรรมกัน
เพราะฉะนั้น การสนทนาธรรมไม่ได้สนทนาเรื่องอื่น แต่สนทนาพระธรรมที่ได้ฟังเพื่อความเข้าใจที่ถูกต้อง แม้อุบาสกอุบาสิกาก็สนทนาด้วย และการสนทนาธรรมก็เป็นมงคลทำให้การเจริญในธรรมะเพิ่มขึ้น ไม่ใช่ฟังแล้วไม่เข้าใจก็ไม่สนทนากันต่อไป ต่างคนก็ต่างกลับ แต่ตามความเป็นจริงแล้วพระภิกษุที่พระวิหารเชตวันก็สนทนาธรรมกัน ที่พระวิหารอื่นๆ ก็สนทนาธรรมกัน แม้แต่คฤหัสถ์ หรือในพระราชวังอย่างพระนางสามานวดีก็ฟังธรรมะจากขุชชตรา
เพราะฉะนั้น แสดงให้เห็นว่า สมัยนั้นเป็นผู้ตรง และสำหรับพระภิกษุที่มีโอกาสไปบ้านของคฤหัสถ์ เช่น จิตตคฤหบดีที่เป็นพระอนาคามีบุคคล พระภิกษุนั้นเป็นใคร เมื่อได้ยินคำว่า “พระรัตนตรัย” ไม่ได้หมายความว่า สมมติสงฆ์ แต่หมายความถึงพระอริยสงฆ์เท่านั้น เพราะเหตุว่าพระธรรมที่ทรงแสดงแล้วได้มีผู้รู้ความจริงจนถึงความเป็นพระอรหันต์ ซึ่งเป็นรัตนะ แต่ไม่เสมือนเหมือนกับพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่ลองคิดดูว่า กว่าสภาพธรรมะที่ปรากฏในขณะนี้จะปรากฏความจริงที่กำลังเกิดดับ ต้องอาศัยปัญญาระดับไหน ไม่ใช่เพียงฟังชาติเดียว แม้แต่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ทรงอบรมพระบารมีนานมากกว่าจะได้ตรัสรู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
ถ้าเข้าใจอย่างนี้แล้วจะประมาทไหมว่า จะฟังธรรมะเพื่อเข้าใจไม่ว่าจากใคร เวลาที่พระภิกษุท่านไปที่บ้านจิตตคฤหบดี ถ้าท่านไม่กล่าวธรรมะ จิตตคฤหบดีก็กล่าวธรรมะ เพราะอะไรจะเป็นประโยชน์ที่สุดในชีวิต แต่ละ ๑ ขณะที่ผ่านไป เห็นมากมาย แต่ละขณะผ่านไปด้วยความไม่รู้ ได้ยินก็มากมาย แต่ละขณะผ่านไปด้วยความไม่รู้ ไม่ว่าจะเป็นขณะเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส กระทบสัมผัส คิดนึก ทั้งหมดตลอดชีวิตผ่านไปด้วยความไม่รู้ แต่ขณะที่มีประโยชน์ที่สุดในสังสารวัฏ ไม่ใช่เฉพาะชาติเดียว ก็คือการได้เข้าใจความจริงที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ และทรงแสดง
เพราะฉะนั้น ถ้าเป็นผู้เคารพในธรรม ใครกล่าวความจริงควรเคารพไหม
พระ ควร
ท่านอาจารย์ เจ้าค่ะ ไม่ต้องไปคิดว่า คนนั้นเป็นใคร เป็นหญิงหรือเป็นชาย อายุมาก อายุน้อย อาชีพอะไร ความรู้อะไร ไม่สำคัญเลย เพราะเหตุว่าประโยชน์จริงๆ ก็คือใครก็ได้ ขอให้ได้กล่าวความจริงให้ได้รู้ ได้เข้าใจ สามารถน้อมเคารพในพระธรรมที่บุคคลนั้นสามารถเข้าใจ และเข้าถึงได้ เพราะเหตุว่ายากจะเข้าใจได้ เพราะการแสดงความเคารพถ้าคนนั้นไม่มีธรรมะที่สามารถทำให้คนอื่นรู้ และเข้าใจได้ คนอื่นจะเคารพไหม เพราะฉะนั้น เคารพในอะไร เคารพในพระธรรม ไม่ว่าจะมีอยู่ในบุคคลใดทั้งสิ้น
เพราะฉะนั้น ในครั้งพุทธกาลไม่ได้ห้ามการสนทนาธรรม ไม่ว่ากับบรรพชิตด้วยกัน หรือกับคฤหัสถ์ และเป็นมงคลด้วย
การศึกษาธรรมะต้องรู้ว่า จริงๆ แล้วเกิดมาชาตินี้ ประโยชน์สูงสุดคือขณะที่ได้เข้าใจธรรมะเท่านั้น