เมื่อไหร่จะจบ

ผู้ฟัง ฟังท่านอาจารย์อธิบายแล้ว ทำให้เกิดความเข้าใจว่า พระธรรมที่มาศึกษา หรือว่าฟังพระธรรมกัน คือให้มารู้ความจริงว่า รู้ คำว่า รู้ คือ ปัญญา มันเป็นอย่างไร ไม่ทราบว่าถูกไหม ครับผม

ส. ถูกต้องค่ะ เพราะว่าพูดกันเรื่องปัญญา แต่บางคนก็ไม่ทราบว่าปัญญา รู้ อะไร

ผู้ฟัง ส่วนมากผมก็เข้าใจว่า ในชีวิตประจำวัน มันก็ไม่พ้นเรื่อง ทางตา ทางหู ทางจมูก แล้วก็รู้กลิ่น รู้รสอะไรต่างๆ สัมผัสเย็นร้อนอะไรต่างๆ มันมีอยู่ทุกขณะ อย่างขณะนี้ผมก็รู้ว่า เย็นมี ยอมรับว่ามีจริง ผมไม่เถียงเลยว่า จะมีหรือไม่มี แต่ผมว่ามันมีจริงๆ ให้รู้ แต่ตรงนี้ พอจะเป็นธรรมะ ก็พูดไม่ได้ คือแต่เข้าใจว่า มี ยอมรับตรงนี้

ส. ถ้าไม่รู้ปัจจัยที่ทำให้สภาพธรรมะนั้นเกิดขึ้น แล้วจะรู้ไหมว่า ธรรมะเกิดขึ้นมาได้อย่างไร มีแต่ไม่รู้ตลอดเวลา เพราะฉะนั้น ให้เข้าใจว่า ก่อนศึกษาธรรมะ อาจจะเข้าใจว่ามีความรู้ แต่เมื่อได้ศึกษาธรรมะแล้วทุกคนก็กล่าวว่า ไม่ได้รู้ เพราะเหตุว่ายังไม่ได้ฟังพระธรรม ต่อเมื่อฟังแล้วเริ่มเข้าใจ นั่นคือเริ่มมีความรู้ที่ถูกต้อง

ผู้ฟัง เพราะฉะนั้น ผมก็ต้องฟังของผมต่อไป ยังมีเรื่องอีกหลายๆ เรื่องที่ยังไม่เข้าใจ อย่างพออ่านพระธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แค่อย่างฟังพระธรรม คำว่า ”ฟัง” ยังจำแนกออกไปตั้งเยอะแยะ แล้วชาตินี้ผมจะศึกษาได้หมดไหมนี่ ท่านอาจารย์บอกว่า แค่รู้แข็ง คือ ฟังในเทปว่า แค่รู้แข็งอย่างเดียวยังไม่รู้เลย ผมก็ เอ ไม่รู้แข็ง ทุกครั้งที่รู้ กระผมก็เป็นตัวผมรู้ทุกครั้ง ว่าอย่างนั้นนะครับ อันนี้คือปัญหาว่า เอ แล้วเมื่อไรนะ อันนี้อาจจะเป็นความอยาก หรือความรวดเร็วก็ได้ แต่ว่ายอมรับว่า เป็นเราจริงๆ ตอนนี้ไม่สามารถที่จะอธิบายได้ว่า ธรรมะจะให้เข้าใจได้รวดเร็ว ผมคิดว่าเป็นเรื่องของการสะสม ผมก็ยังต้องสะสมต่อไป

คุณอดิศักดิ์ อย่างที่คุณจรัลพูดถึงเมื่อกี้นี้ว่า รู้ที่ไรก็เป็นเรารู้ กับคุณจรัลรู้ ถ้าคุณจรัลได้อ่านหนังสือเล่มนั้น สิ่งที่รู้ เมื่อกี้ท่านอาจารย์ก็บอกแล้ว เป็นจิตที่รู้ มีสภาพรู้ กับสภาพไม่รู้ หรือรูปกับนาม คือ จิตจะเป็นผู้รู้ ไม่ใช่คุณจรัลรู้ จิตก็คือกายวิญญาณ ในนั้นมี ในหนังสือเล่มนั้น กายวิญญาณจะรู้แข็ง เย็น ร้อน อ่อน แข็ง ตึง ไหว กายวิญญาณจะเป็นตัวรู้ ไม่ใช่คุณจรัลเป็นผู้รู้ ถ้าเผื่อว่าเข้าใจอย่างนี้ ศึกษาในหนังสือเล่มนั้นก็จะมีบอก แล้วคุณจรัลก็มาสังเกตว่า มันจริงไหม จริงในชีวิตประจำวันไหม ทุกวันนี้ ที่เห็น คุณจรัลเห็น จริงๆ ไม่ใช่ จักขุวิญญาณเขาทำทัสนกิจ เคยไหม เคยได้ยินอย่างนี้บ้างไหม เคยแล้วสังเกตตามความเป็นจริง ว่าเป็นจริงอย่างที่พระพุทธเจ้าสอนหรือเปล่า

ส. เวลาที่เรียนอะไรแล้วก็คิดว่า เมื่อไรจะจบ จะรู้ได้ไหมคะว่า ทำอย่างไรถึงจะจบได้

ผู้ฟัง ถ้าเป็นหนังสือ หรือว่า ตำรา ผมคิดว่าอ่านไปเรื่อยๆ ก็จบเล่ม

ส. ต้องเข้าใจ ใช่ไหมคะ ไม่ใช่ว่าขณะที่เพิ่งตั้งต้น แล้วก็บอกว่าเมื่อไรจะจบ ถ้ายังไม่มีความเข้าใจ ก็จบไม่ได้

ผู้ฟัง เช่นเดียวกับการฟังพระธรรม ต้องเข้าใจ

ส. ค่ะ ประโยชน์สูงสุดของการฟัง แม้ในวันนี้ ก็คือได้ความเข้าใจสภาพธรรมะที่มีจริงๆ แม้ว่าจะเพียงเล็กน้อย ก็เป็นความเห็นที่ถูกต้องว่า เป็นธรรมะ เริ่มเข้าใจ ความเป็นธรรมะ