ดื้อรั้นต่อพระธรรม

อะไรเป็นสภาพที่ดื้อรั้น ความดื้อรั้นต่อพระธรรมเป็นอย่างไร และจะขัดเกลา ละคลายความดื้อรั้นได้อย่างไร

อ. วิชัย พระสูตรนี้กล่าวถึงภิกษุที่ไม่เคารพในพระศาสดา คือเป็นผู้ที่หลอกลวงบ้าง เป็นผู้ที่ดื้อรั้นบ้าง เป็นผู้ที่พร่ำเพ้อไว้ตัวเย่อหยิ่งบ้าง

ท่านอาจารย์ คงไม่บอกใครว่า เขาดื้อรั้นใช่ไหม

อ. วิชัย อกุศลเหล่านี้ก็ยังมีอยู่

ท่านอาจารย์ แต่เพราะดื้อรั้นโดยการที่ว่า ไม่ศึกษาพระธรรมให้เข้าใจ แต่เขาเอง เขาจะไม่บอกแน่ ว่าเขาดื้อรั้น แต่การดื้อรั้นก็คือว่าไม่ศึกษาพระธรรมให้เข้าใจจริงๆ

อ. วิชัย การที่จะรู้สึกตัวว่า ตนเองเป็นผู้ดื้อรั้น

ท่านอาจารย์ อกุศลเกิดขึ้น ไม่สามารถจะรู้ความจริงใดๆ ได้เลย ความไม่รู้เกิดขึ้น ต้องไม่รู้ เพราะฉะนั้นคนที่ดื้อรั้น ขณะที่กำลังดื้อรั้น จะไม่รู้สึกตัวว่าดื้อรั้น ต่อเมื่อไร ได้ฟังพระธรรม พระธรรมเป็นเหตุผลจริงๆ ก็แล้วแต่ผู้นั้นจะพิจารณา จนกระทั่งไม่ดื้อรั้น หรือยังคงดื้อรั้นต่อไป เช่นขณะนี้มีธรรม ทุกอย่างที่มีจริงๆ ที่ปรากฏ เกิด และก็ไม่มีใครสามารถที่จะบังคับบัญชาได้ แล้วใครจะไปทำให้ปัญญาเจริญ จนกระทั่งประจักษ์การเกิดดับของสภาพธรรม โดยไม่มีความเข้าใจอะไรเลย แล้วก็ไปสู่ที่หนึ่งที่ใดด้วยความหวัง ด้วยความเพียรทุกอย่าง ที่จะทำให้รู้อย่างนั้น เป็นไปได้ไหม ถ้าคิดว่าเป็นไปได้ ดื้อรั้นไหม

อ. วิชัย ต้องไม่รู้แน่นอนครับท่านอาจารย์

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นแม้แต่การที่ดื้อรั้น ก็ต้องรู้ว่า ลักษณะของดื้อรั้นคืออย่างไร ดื้อรั้นต่อพระธรรมที่ได้ทรงแสดงไว้ โดยประการทั้งปวงตามความเป็นจริง ขณะนี้กำลังฟังเรื่องการเกิดดับ ของสิ่งที่มีแต่ละอย่าง เห็นก็เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป คิดก็เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป จำได้ก็เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ทุกอย่างสั้นมาก ถ้าไม่มีความเข้าใจเพิ่มขึ้น จนกระทั่งค่อยๆ ละคลาย การเห็นผิดที่ยึดถือว่า เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยง จะไม่มีการเข้าใจว่า ละคลายได้เพราะอะไร ทุกอย่างต้องมีเหตุ และเป็นไปอย่างละเอียดอย่างยิ่ง ลึกซึ้งอย่างยิ่ง เพราะฉะนั้นถ้าไม่เป็นอย่างนี้ ดื้อรั้นไหม พยายามที่หาทางอื่น ถามว่าทำอย่างไร ถึงจะรู้ได้ ดื้อรั้นไหม

อ. อรรณพ ในอรรถกถา ท่านอธิบายดื้อรั้น ว่าดื้อรั้นด้วยความโกรธ และมานะ

ท่านอาจารย์ ถ้าเราไม่ชอบคนนั้นเลย เขาผิดหมดเลย พูดถูกก็เป็นผิด จะตรงมั้ย ว่าถูกคือถูก ผิดคือผิด เพราะฉะนั้นเพราะโกรธ แม้คำนั้นจะเป็นคำจริง แต่คนนั้นกล่าว คนที่ไม่ชอบใจกล่าว ก็บอกว่าไม่จริง ไม่ถูก ดื้อรั้นไหม

อ. อรรณพ ดื้อรั้นครับ

ท่านอาจารย์ เพราะจริงๆ แล้วไม่มีใคร คำจริงเป็นคำจริง ใครจะพูดเมื่อไร เปลี่ยนแปลงคำจริงให้เป็นคำไม่จริงไม่ได้ ไม่ว่าใครทั้งสิ้น แต่ถ้าคิดว่าคนนี้พูด เพราะฉะนั้นคนอื่นก็ไม่ได้ไตร่ตรอง เชื่อตามๆ กันไปที่เขาพูด แต่ไม่ชอบเขา เพราะฉะนั้นสิ่งที่เขาพูดผิดหมด คำจริงอยู่ที่ไหน

ด้วยเหตุนี้ จึงมีการสนทนาธรรม ให้ทุกคนได้แสดงความคิดเห็น เพื่อที่จะได้ไตร่ตรองว่า ความจริงคืออย่างไร คำไหนเป็นคำจริง คำจริงก็เป็นคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ไม่ใช่คำที่โกรธกัน หรือเป็นศัตรูกัน แล้วก็เข้าใจว่าคนนี้พูดก็ไม่จริง ไม่ถูก แต่ว่าเมื่อมีการสนทนา ก็เข้าใจในคำที่ได้ยิน ได้ฟังว่า คำไหนเป็นคำที่ถูกต้อง คำนั้นเป็นคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

ถ้าเข้าใจธรรมจะแข่งดีมั้ย ธรรมเป็นธรรม กุศลเป็นกุศล อกุศลเป็นอกุศล แล้วไม่มีใครจะไปแข่งดีแน่นอน เพราะว่าเมื่อเข้าใจถูกต้องว่า เป็นธรรมไม่ใช่เรา ก็จะเห็นโทษของอกุศล แต่ถ้ายังไม่เข้าใจธรรมก็มีความสำคัญตนมีความเป็นตัวตน เพราะฉะนั้นก็มีอกุศลต่างๆ และคนฟัง ก็คงจะรู้ได้ว่า ขณะใดที่แข่งดี ขณะนั้นไม่เข้าใจธรรมแน่นอน พระธรรมที่ทรงแสดง เพื่ออนุเคราะห์ให้มีความเห็นที่ถูกต้อง ในสิ่งที่ถูก