บูชายัญ

ยัญหมายถึงทั้งผู้ที่รับการบูชา และสิ่งที่นำมาบูชา ถ้ามีความเห็นผิดก็บูชาในสิ่งที่ไม่ควรบูชาด้วยสิ่งที่ไม่ควรนำมาใช้บูชา เช่นการฆ่าสัตว์เพื่อบูชายัญ แต่ถ้ามีความเห็นถูกในธรรม ก็จะบูชาในสิ่งที่ควรบูชาสูงสุดคือพระรัตนตรัย ด้วยการศึกษาพระธรรม และประพฤติปฏิบัติตาม จนรู้แจ้งอริยสัจจธรรมถึงความเป็น สังฆรัตนะด้วยปัญญา

ท่านอาจารย์ การบูชาทุกครั้งก็ต้องมีผู้ที่บุคคลนั้นบูชา แต่ว่าจะบูชาด้วยประการใดก็แล้วแต่ เพราะฉะนั้นก็จะเห็นได้ บูชายัญต้องมีผู้ที่จะบูชาด้วยสิ่งนั้น เพราะฉะนั้นทั้งผู้ที่ได้รับการบูชาก็เป็นยัญ และสิ่งที่จะบูชาบุคคลนั้นก็เป็นยัญ แล้วเราก็พูดรวมกันว่าบูชายัญ แต่ความจริงบูชาเป็นคำหนึ่ง และยัญก็เป็นอีกคำหนึ่ง เพราะเหตุว่ามีผู้ที่เคารพ อย่างเทพเจ้าทั้งหลายเป็นที่เคารพ เพราะฉะนั้นบุคคลนั้นก็บูชา ยัญของเขาคือเทพ แล้วแต่ว่าถ้าไม่ใช้เทพ ใครก็ได้ที่เขานับถือก็เป็นยัญของบุคคลนั้น

เพราะฉะนั้นก็มีการบูชาด้วยแล้วแต่จะบูชาด้วยอะไรก็ตาม ถ้าเป็นความเห็นผิด ความเข้าใจผิดก็ฆ่าวัว ฆ่าแพะ เพื่อบูชายัญ คือผู้ที่ตนเข้าใจว่าเป็นผู้ที่เคารพสูงสุด และก็ไม่ทราบบูชาทำไมด้วยการเอาสิ่งที่มีชีวิตฆ่าแล้วเอาไปบูชานี่ก็เป็นความเห็นผิดต่างๆ เพราะฉะนั้นการที่จะฟังธรรมเพราะถือว่าต้องเข้าใจละเอียดขึ้นแม้แต่ยัญ ก็คือที่เคารพบูชาจึงมีการบูชายัญ แต่ว่าบูชายัญที่ไม่ใช่เป็นกุศลธรรมก็บูชาด้วยอกุศล เพราะเหตุว่าไม่ได้เข้าใจจริงๆ ว่าที่ควรบูชาสูงสุดนั่นคือความดี คือคุณธรรมคือหนทางที่จะทำให้รู้แจ้งอริยสัจธรรมแล้วก็ดับกิเลส

เพราะฉะนั้นยัญที่ถูกต้องก็ต้องเป็นการประพฤติดีกระทำดีเพื่อที่จะได้เคารพในบุคคลผู้ประเสริฐสุด และตนเองก็จะได้ถึงความเป็นผู้ที่เป็นสังฆะรัตนะด้วย เพราะเหตุว่าถ้ามีแต่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ไม่มีพระธรรมคำสอน ไม่มีผู้ได้รับฟัง ไม่มีผู้เข้าใจเลยก็จะไม่มีสาวกแต่ว่าประโยชน์ของการที่ได้ถึงความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คือทรงแสดงความจริงซึ่งก็เป็นยัญทั้งหมดเลยเป็นเรื่องของกุศลธรรมทั้งหมด ไม่ว่าเรื่องทานเรื่องศีลเรื่องฌานสมาบัติ ต้องเป็นฝ่ายดีเพื่อที่จะให้บุคคลนั้นสามารถที่จะรู้แจ้งอริยสัจธรรมถึงความเป็นสังฆะรัตนะ มิฉะนั้นเราจะบูชาเพื่ออะไรแม้แต่การบูชาพระรัตนตรัยเพื่ออะไร

เพราะเหตุว่าพระองค์ทรงตรัสรู้ และทรงแสดงพระธรรมให้ผู้ที่ได้ฟังบูชาพระองค์ ด้วยการศึกษาด้วยการประพฤติปฏิบัติตามจนสามารถที่จะขัดเกลากิเลสดับกิเลสของตนเองถึงความเป็นพระอริยะบุคคลเป็นสังฆะรัตนะเป็นสาวก มิฉะนั้นการบำเพ็ญพระบารมีของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ไม่มีประโยชน์อะไรทั้งสิ้น แต่เนื่องจากได้ตรัสรู้แล้วทรงแสดงหนทางแล้ว แล้วก็มีผู้บูชาด้วยความเคารพในพระองค์ และในพระธรรม และประพฤติปฏิบัติตามจนกระทั่งถึงการดับกิเลสเป็นพระอรหันต์ได้

เพราะฉะนั้นก็ต้องเข้าใจจริงๆ ว่าแท้ที่จริงแล้วยัญก็คือสิ่งที่บูชาหรือบุคคลที่ได้รับการบูชา เพราะมิฉะนั้นเราจะบูชาใคร หรือว่าบูชาอะไรแล้วเดี๋ยวนี้เรากำลังบูชายัญหรือไม่ ถ้าไม่เข้าใจเราก็คิดว่าเราไม่ได้บูชา ไม่มีใครที่เราจะบูชา แต่เรามีพระรัตนตรัย เพราะฉะนั้นเรากำลังบูชาพระรัตนตรัยซึ่งพระรัตนตรัยก็เป็นยัญที่บุคคลที่เข้าใจ ธรรมบูชา ธรรมรัตนคืออะไร โพธิปักขิยธรรมทั้งหมดเป็นธรรมรัตนะเพราะเหตุว่าทรงแสดงพระธรรมทั้งหมดทั้งกุศลธรรมอกุศลธรรม แต่แม้กระนั้นธรรมที่จะนำไปสู่การรู้แจ้งอริยสัจธรรมเป็นธรรมรัตนะ อย่างอื่นไม่เป็นธรรมรัตนะ

เพราะฉะนั้นเมื่อบูชาพระอรหันต์สัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ก็บูชาธรรมที่จะทำให้ถึงการรู้แจ้งอริยสัจธรรม บูชาแบบไหน บูชาอย่างไร ไม่ใช่เอาดอกไม้ธูปเทียนไปบูชา แต่ขณะใดก็ตาม ที่ศึกษาพระธรรมด้วยความเคารพ เพราะเหตุว่าเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง เพียงผิด และคลาดเคลื่อนไปไม่ใช่หนทางที่จะนำไปสู่การรู้แจ้งสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ เพราะฉะนั้นจะเห็นได้ว่าธรรมเป็นเรื่องที่ละเอียดเป็นสิ่งที่มีจริงเป็นคุณธรรม ซึ่งเป็นรัตนะที่จะทำให้ผู้ที่เห็นคุณเห็นประโยชน์สามารถที่จะอบรมเจริญ ด้วยการเคารพในคุณงามความดีที่จะค่อยๆ ทำให้บุคคลนั้นค่อยๆ ขัดเกลากิเลสจนกระทั่งสามารถที่จะรู้แจ้งอริยสัจธรรมถึงความเป็นสังฆะรัตนะได้