สาระคือปัญญา

สาระในชีวิตคือปัญญาที่เข้าใจความจริง จนสามารถเข้าถึงสาระที่แท้จริงคือ การไม่ต้องเกิดอีกเลย

ผู้ฟัง ตั้งแต่ปฏิสนธิจิตจนกระทั่งจุติจิต สภาพธรรมก็เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป เกิดดับสืบต่อซึ่งเป็นความว่างเปล่า แล้วสาระของธรรมอยู่ที่ไหน

ท่านอาจารย์ ชาติก่อนก็เป็นอย่างนี้ไม่เหลือเลย สาระอยู่ที่ไหนของชาติก่อน พอชาติหน้าทั้งหมดของชาตินี้ก็ไม่เหลือเลย สาระของชาตินี้อยู่ที่ไหน

ผู้ฟัง อบรมเจริญปัญญาเพื่อให้เข้าใจความจริงนั้น

ท่านอาจารย์ จากทุกชาติที่มืดสนิทมีโอกาสได้ฟัง ได้เริ่มเข้าใจ ขณะที่เข้าใจนั่นคือสาระ สัมมาทิฏฐิเป็นมรรคมีองค์แรก

อ. อรรณพ ท่านอาจารย์ก็กล่าวว่า สาระคือปัญญาที่เข้าใจความจริง

ท่านอาจารย์ เพราะปัญญานี้ จะทำให้เข้าใจสิ่งที่กำลังมี จนกระทั่งสามารถรู้ว่า พระสัมมาสัมเจ้าทรงตรัสรู้อะไร

อ. อรรณพ แม้ปัญญาเกิดแล้วดับไม่ได้ยั่งยืน

ท่านอาจารย์ ยิ่งเป็นเครื่องพิสูจน์ว่าทุกอย่างเป็นอนัตตา สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้น สิ่งนั้นดับไปเป็นธรรมดา ยิ่งเห็นความเป็นอนัตตา ยิ่งเข้าใจถูกต้องว่าไม่มีอะไรเลย ในบรรดาธรรมทั้งหลายซึ่งมีปัจจัยเกิดซึ่งต้องดับ ปัญญาประเสริฐสุด

อ. อรรณพ ที่ประเสริฐก็คือสามารถที่จะสะสม

ท่านอาจารย์ เข้าใจความจริงของสิ่งที่มีจริงๆ เดี๋ยวนี้ ทีละเล็กทีละน้อยจากขั้นการฟัง แล้วเข้าใจทุกคำอย่างมั่นคง

อ. อรรณพ ถ้าเช่นนั้น สาระก็อยู่ที่ปัญญา แม้การฟังธรรมขณะนี้ ถ้าไม่เข้าใจก็ไม่ได้สาระ

ท่านอาจารย์ สาระจริงๆ ก็คือการไม่เกิด เพราะว่าเมื่อเกิดแล้วก็ต้องดับหมดไปทุกชาติ ไม่ว่าจะกี่ชาติ ไม่มีสักชาติเดียวที่จะมีการคงอยู่ถาวร เพราะฉะนั้นเมื่อสาระจริงๆ ก็คือว่า ได้สามารถรู้ความจริง เพราะฉะนั้นความจริงทั้งหมดที่เกิดดับ รู้ว่าไม่เป็นสาระ เพราะฉะนั้นก็จะได้พ้นจากสิ่งที่ไม่เป็นสาระได้ คือไม่ต้องเกิดอีก มิเช่นนั้นจะไม่รู้จักนิพพาน เรียกแต่ชื่อ นิพพาน ก็คือที่สิ้นสุดของโลภะ

อ. อรรณพ หรือถ้าจะกล่าวโดยสูงสุด สภาพที่เป็นสาระจริงๆ ก็คือ ไม่เกิดไม่ดับคือพระนิพพาน ซึ่งปัญญาจะอบรมจนถึงสาระนั้นได้

ท่านอาจารย์ กว่าจะเข้าใจว่าเดี๋ยวนี้เกิดดับก็ยาก กว่าจะไปถึงการที่จะประจักษ์แจ้งจริงๆ ก็ยาก เพราะฉะนั้นให้รู้ว่าธรรมไม่ใช่เรื่องง่าย เป็นเรื่องที่สามารถที่จะเข้าใจความจริง ในเมื่อความจริงเป็นอย่างนี้ก็เข้าใจได้ แต่ไม่ใช่ด้วยความเป็นเรา พยายามที่จะไปเข้าใจแต่ต้องเป็นขณะนี้ที่ฟัง แล้วก็มีสิ่งที่มีจริง ฟังเรื่องความจริงของสิ่งที่มีจริงถูกต้องตรงกัน ก็เป็นสิ่งที่จะทำให้ได้สาระ คือการสะสมความเห็นถูกต้องจนสามารถที่จะรู้ว่าสาระที่แท้คือ ไม่เกิด