การศึกษาธรรมที่ถูกต้อง

การศึกษาธรรมที่ถูกต้องคือ ฟังเข้าใจ ไตร่ตรองตามพระธรรม จนมีความมั่นคง ซึ่งจะไม่เปลี่ยนไปหาสิ่งที่ผิด

อ.อรรณพ การที่จะศึกษาความจริงที่ปรากฏในขณะนี้ ศึกษาอย่างไร

ท่านอาจารย์ ฟัง ไตร่ตรอง เข้าใจ มั่นคง ไม่เปลี่ยน ย้อนถาม ขณะนี้ มีธรรมหรือเปล่า ก็แสดงว่า เข้าใจว่า เดี๋ยวนี้ สิ่งที่มีเดี๋ยวนี้แหล่ะ กำลังปรากฏ เป็นธรรมสิ่งที่มีจริง แต่ละหนึ่งหรือเปล่า ต้องแต่ละหนึ่ง และแต่ละหนึ่งต่อไปจะละเอียดขึ้นมาก เพราะว่าจริงๆ แล้วเป็นธรรมทั้งหมด ถามง่ายๆ เมื่อเช้านี้ทำอะไรบ้าง เห็นไหม ธรรมหรือเปล่า หรือเรา เเต่ถ้าไม่มีธรรม จะมีการยึดถือสภาพนั้นว่าเป็นเราหรือเปล่า ที่ยึดความจริงเป็นธรรม แต่เพราะไม่รู้ก็ยึดถือว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด

จึงมีคำสองคำ อัตตากับอนัตตา อัตตาคือเห็นสิ่งที่เหมือนไม่ดับเลย เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด เป็นดอกไม้ เป็นโต๊ะ เป็นจาน เป็นรองเท้า เป็นเดี๋ยวนี้ทั้งหมด เป็นคนนั่งอยู่ที่นี่ แต่ความจริง เป็นธรรมแต่ละหนึ่ง นี่คือความตรง ฟังแล้วเข้าใจ ไตร่ตรอง ไม่ลืม ถ้ามิฉะนั้นก็ลืมไป ฟังกี่วัน ตั้งแต่มูลนิธิเปิด หรือก่อนมูลนิธิอีก และก็ได้ยินคำพวกนี้ ได้ยินมาตลอด แต่ก็ลืม กว่าจะมั่นคง เข้าถึงความจริงว่า ไม่มีใครแต่มีธรรมเท่านั้น เพิ่มเติมความมั่นคงมาทีละเล็กทีละน้อย ไม่มีใคร ไม่มีสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยง ไม่มีสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่ยั่งยืน มีแต่สิ่งที่มีจริง ซึ่งเกิด โดยที่ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใคร สิ่งที่ทำให้เกิดก็เป็นธรรม ทั้งหมดเลย ไม่เว้นเลย เป็นธรรมทั้งหมด แล้วก็ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชา เพราะไม่มีใคร จึงเป็นอนัตตา และเริ่มเข้าใจ เห็นเป็นอนัตตาแน่นอน ไม่มีใครทำให้เกิดได้ ได้ยินเป็นอนัตตา ไม่มีใครทำให้ได้ยินเกิด แต่เกิดแล้ว เกิดแล้วไม่รู้ ว่าเกิดเพราะเหตุปัจจัย ไม่มีใครทำ โกรธเกิดแล้ว ไม่ให้โกรธได้ไหม ไม่มีทาง สิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เกิดแล้ว ไม่รู้ ว่าโกรธเกิดเพราะอะไร

ทุกอย่างมีปัจจัยอาศัยกัน และกัน ที่จะทำให้สิ่งนั้นเกิดขึ้น ไม่รู้สักอย่าง แต่ผู้ที่ทรงตรัสรู้มี แล้วเมื่อตรัสรู้ ไม่น้อมพระทัยที่จะทรงแสดงธรรม เข้าใจว่าอย่างไร ไม่ใช่ว่าบารมีทั้งหมด ที่ทรงบำเพ็ญ ที่จะถึงความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำให้ท้อ ไม่ใช่เลย ท้อใจเป็นอกุศล แต่ขณะที่กล่าวว่า ไม่น้อมพระทัย เพราะขณะนั้นกำลังเห็นความลึกซึ้งอย่างยิ่ง ของธรรม ซึ่งยากที่จะเห็นได้ ว่าแต่ละหนึ่ง มีปัจจัยเกิด และดับไป ทีละหนึ่งด้วย จะเป็นเรา หรือจะเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่ยั่งยืน หรือเที่ยงได้อย่างไร ฟัง ฟังเรื่องอะไร เข้าใจอะไร สิ่งที่กำลังมีจริงๆ ซึ่งเข้าใจยาก และก็ต้องไตร่ตรอง ว่าถูกหรือเปล่า และก็ต้องเป็นผู้ตรงต่อความจริง แล้วก็มั่นคง เปลี่ยนไม่ได้ เมื่อความจริงเป็นอย่างนี้ จะเปลี่ยนได้อย่างไร