ตามรอยบาทพระศาสดา

อย่างไรจึงจะเป็นการดำเนินตามรอยพระบาทของพระบรมศาสดา อย่างแท้จริง

ท่านอาจารย์ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงเป็นพระมหาโพธิสัตว์ ใช่ไหม

อ.อรรณพ ใช่

ท่านอาจารย์ พระมหาสัตว์ แล้วเราเป็นใคร สาวกโพธิสัตว์ โพธิคือปัญญา ความเห็นถูก ความรู้ถูก มาจากใคร เพราะในฐานะสาวก ต้องมาจากผู้ที่ทรงเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่ดำเนินรอยตาม ผู้ที่ทรงแสดงธรรม ที่ทรงแสดงไว้ให้เดินทางนี้ ไม่ใช่เดินทางอื่น เดินทางของพระองค์

อ.อรรณพ ตามรอย คือตามหนทางที่พระองค์แสดงไว้

ท่านอาจารย์ ได้ดำเนินมาแล้ว

อ.อรรณพ แล้วหนทางนั้นก็คือ

ท่านอาจารย์ คำสอนทั้งหมดที่ทรงแสดง ๔๕ พรรษา

อ.อรรณพ เพราะฉะนั้นขณะที่กำลังฟังพระธรรม ขณะนี้ เป็นการตามค่อยๆ ตามรอยบาท

ท่านอาจารย์ เพื่อที่จะได้รู้ความจริง เพราะว่าดำเนินไป เพื่อรู้ความจริง ตอนที่เป็นพระโพธิสัตว์ เพราะฉะนั้นผู้ที่ดำเนินรอยตามก็คือว่า อบรมเจริญปัญญา และกุศลทั้งปวง เป็นบารมี เพื่อที่จะได้รู้ตาม ที่พระองค์ได้รู้แล้ว

อ.อรรณพ อาจจะเป็นการกิจกรรมตามรอยบาทพระศาสดา โดยตามไปในสถานที่ต่างๆ

ท่านอาจารย์ นั่นคือทำลายคำสอนของพระศาสดา ไม่ได้ทำอะไรตามเลยสักอย่างเดียว เรียนก็ไม่เรียน ฟังก็ไม่ฟัง เข้าใจก็ไม่เข้าใจ และทำอะไร มีสำนักปฏิบัติ ปฏิบัติคืออะไร สำนักคืออะไร และทำอะไร ทั้งหมดไม่ใช่ตามรอยพระบาท พระพุทธเจ้ามาจากไหน เสด็จมาสู่โลกนี้ ใช่ไหม

อ.อรรณพ ใช่

ท่านอาจารย์ มาอย่างไร ถ้าไม่มีพระบารมีที่ได้สะสมแล้ว มาไหม

อ.อรรณพ เสด็จมาในโลกนี้

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นตามรอยพระบาท ที่กว่าจะได้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ตรัสรู้เพราะได้ดำเนินหนทางที่จะทำให้รู้แจ้ง คือบำเพ็ญบารมี เพราะฉะนั้นคนที่ได้ฟังนั้น จะไปทำอื่นหรือ ตามรอยของพระโพธิสัตว์ ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่ได้มาสู่โลกนี้ ที่ได้ทรงแสดงธรรม เพราะฉะนั้นก็ตามรอยที่พระองค์ได้เสด็จ โดยการฟังพระธรรม ประพฤติปฏิบัติตาม เพื่อที่จะได้รู้แจ้งอริยสัจจธรรม ใครก็ตามที่จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรม โดยไม่มีกุศล เป็นไปไม่ได้เลย เริ่มต้นตั้งแต่พระโพธิสัตว์ไปไหน รอยเท้าของพระโพธิสัตว์ไปไหน ไปทิศไหน ไปสู่ทิศไหน

อ.อรรณพ ในที่ๆ จะบำเพ็ญพระบารมี

ท่านอาจารย์ ก็ใช่ เพราะฉะนั้นรอยพระบาททั้งหมด มุ่งตรงไปสู่การตรัสรู้ อย่าลืมนะ พุทธศาสนาตัดคำว่า พุทธะ ออกไม่ได้เลย ไม่ใช่รอยเท้าที่เสด็จจาริก เพราะว่าที่นั่น เดี๋ยวนี้คนก็เดินกันพลุกพล่าน แต่ว่ารอยพระบาท ที่จะสู่ความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และเมื่อสู่ความเป็นสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ก็ได้ทรงพระมหากรุณาแสดงธรรม ให้คนรู้ว่า ทางไหนไป ไปทางไหนถูก ไปทางไหนไม่ถูก ตามรอยที่ถูก ที่นำพระองค์มาสู่ การที่ได้รู้แจ้งอริยสัจจธรรม

อ.อรรณพ แล้วก็ยังมีการคิดที่จะตามรอยบาท ที่ผิดอีกหลายลักษณะ เช่นตามรอยบาทพระองค์ คือตามหนทางที่พระองค์ทำ ก่อนการตรัสรู้ อย่างเช่นบางคนก็พยายามไปทำให้เกิดทุกข์ เพราะว่าพระองค์ท่าน บำเพ็ญทุกรกิริยา

ท่านอาจารย์ แล้วสอนว่าอย่างไร เมื่อใดเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ตรัสสอนว่าอย่างไร

อ.อรรณพ ตรัสสอนถึงหนทางสายกลาง

ท่านอาจารย์ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า สอนให้ไม่รู้อะไรสักอย่างหรือ

อ.อรรณพ ตามพระพุทธเจ้า เมื่อพระพุทธเจ้าบรรลุแล้ว เขาก็จะไปทำอย่างนั้น เช่นพยายามจะไปทำให้เกิดฌาน ทำให้เกิดการมีอภิญญาอะไรต่างๆ

ท่านอาจารย์ ถ้าทำอย่างนั้นก็ไม่ใช่สาวก เพราะเหตุว่าไม่ได้ฟังว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสเรื่องนี้ว่าอย่างไร

อ.อรรณพ ตามรอยบาทพระศาสดา ก็คือตามรอยของหนทางแห่งปัญญา

ท่านอาจารย์ หนทางที่พระองค์ได้ทรงดำเนิน เพื่อที่จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรม

อ.กุลวิไล ที่เห็นสัญลักษณ์อยู่ ก็คือนั่งสมาธิ เพราะว่าเห็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์

ท่านอาจารย์ ลืมคำว่า พุทธะ คือปัญญา

อ.กุลวิไล ก็เลยเข้าใจว่าสมาธิ เป็นพุทธศาสนาไปเลย

อ.อรรณพ รับประทานอาหารเพียงมื้อเดียว ตามพระพุทธเจ้า

ท่านอาจารย์ ตามหมดเลย แล้วปัญญาหล่ะ

อ.อรรณพ ตามรอยเรื่อง ด้วยความไม่รู้

อ.วิชัย การรับประทานอาหารมื้อเดียว ดังนั้นก็ขึ้นอยู่กับว่า ความเห็นถูก หรือว่าความเห็นผิด ที่จะให้เกิดความคิดถูก หรือคิดผิด ในการที่จะกระทำสิ่งต่างๆ รับประทานหลายๆ มื้อ แต่มีปัญญา กับรับประทานมื้อเดียวแล้วไม่มีปัญญา พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตรัสสอนว่าอย่างไร

อ.วิชัย สอนให้รู้ความเป็นจริง รู้อัธยาศัยตนเองตามความเป็นจริง มีความพอใจติดข้องแค่ไหน และก็รู้จักตนเอง มีอัธยาศัยการสะสมแค่ไหน

ท่านอาจารย์ แม้แต่คำแรก ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตาก็ลืม ถ้ารู้จริงๆ ว่าธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา จะสำคัญอะไรกับหนึ่งมื้อ สองมื้อ สามมื้อ

อ.วิชัย ท่านอาจารย์ ถ้ากล่าวถึงหนทาง พระองค์แสดงถึง มรรคมีองค์ ๘ ว่าเป็นหนทางอันประเสริฐสุด ดังนั้นการดำเนินตามทาง ก็คือมรรคมีองค์ ๘ แสดงหนทางไว้แล้ว

ท่านอาจารย์ พระองค์ทรงแสดงพระธรรมกี่พรรษา

อ.วิชัย ๔๕ พรรษา

ท่านอาจารย์ แล้วคำว่ามรรคมีองค์ ๘ กี่นาที

อ.วิชัย ไม่ถึงนาที

ท่านอาจารย์ แล้วเข้าใจได้ไหม ถ้าเข้าใจได้ ไม่ต้อง ๔๕ พรรษา

อ.วิชัย ดังนั้นหนทางนี้ ก็เหมือนกับเป็นหนทางที่ละเอียด แล้วก็ต้องศึกษาด้วยความเคารพอย่างยิ่ง เริ่มบูชาพระสัมมาสัมพุทธเจ้า