เหมือนเดิม-ไม่เหมือนเดิม

เพราะฉะนั้นแม้ว่าในขณะนี้ ดูเหมือนว่าเข้าใจเพียงเล็กๆ น้อยๆ นิดๆ หน่อยๆ แล้วเหมือนเดิมๆ ก็คือความเข้าใจนั้นไม่ใช่พ้นไปจากความเข้าใจความจริงของสภาพธรรมที่ปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ คือไม่พ้นจาก ๖ ทาง แต่สิ่งที่ปรากฏแต่ละขณะไม่เหมือนเดิม และก็ไม่มีใครสามารถที่จะรู้ได้ว่าขณะต่อไปอะไรจะปรากฏ แต่ว่าปัญญาที่สะสมมาแล้วจากการที่จะรู้ลักษณะของสภาพธรรมทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ก็จะทำให้ไม่ว่ามีปัจจัยที่จะทำให้สภาพธรรมใดเกิดขึ้นปรากฏ ปัญญาก็สามารถที่จะรู้ความจริงของสภาพธรรมนั้นตามความเป็นจริงได้

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 231