จิตไม่บริสุทธิ์

    ท่านอาจารย์ ทุกคนมีจิต แต่จิตไม่บริสุทธิ์ เพราะฉะนั้น จิตจะบริสุทธิ์ได้อย่างไร เพราะเหตุว่า แม้แต่จิตที่ไม่บริสุทธิ์ ก็ยังไม่รู้เลย ว่าไม่ใช่เรา ด้วยเหตุนี้ ก่อนอื่นนะคะ ต้องมีความเข้าใจที่ถูกต้อง เพราะเหตุว่า เมื่อมีความไม่เข้าใจ มีความเห็นผิด ไม่มีทางที่จะชำระจิตให้บริสุทธิ์ได้ ด้วยเหตุนี้ ก่อนอื่น ต้องเป็นผู้ที่ตรง ขณะนี้มีจิต และก็มีมาตั้งแต่เกิดตลอด ไม่เคยขาดจิตเลยตั้งแต่เกิดจนตาย แต่ว่าถ้าไม่ได้ฟังธรรมเลย จะรู้ไหมว่าเป็นจิต ไม่สามารถที่จะรู้ได้เลย ว่าไม่ใช่เรา แต่เป็นธาตุรู้ ซึ่งเกิดขึ้น รู้สิ่งหนึ่งสิ่งใด ตลอดเวลาตั้งแต่เกิด จนกระทั่งขณะนี้ ก็มีสิ่งที่ปรากฏให้รู้ เป็นสิ่งที่ปรากฏให้เห็น ทางตาบ้าง เป็นสิ่งที่ปรากฏให้รู้ทางหูบ้าง และขณะนี้ ก็กำลังคิดนึก แต่ก็ไม่รู้เลยสักขณะเดียว ว่านั่นคือ ธาตุรู้ ซึ่งต้องรู้ และกำลังรู้ด้วยในขณะนี้ ด้วยเหตุนี้ การชำระจิตให้บริสุทธิ์จะเป็นไปไม่ได้เลย ถ้าขาดความเข้าใจสิ่งที่มี ซึ่งความเข้าใจถูก ภาษาบาลีก็จะใช้คำว่า สัมมาทิฏฐิ หรือว่า ปัญญา ความเห็นถูกต้อง ในสิ่งที่กำลังมี เพียงเท่านี้ ผู้ที่ได้สะสมมามากก็รู้ว่ายาก และลึกซึ้ง เพราะสิ่งที่กำลังมี คือ เดี๋ยวนี้ และจะมีความเห็นถูกต้อง ตามความเป็นจริงของสิ่งที่กำลังปรากฏ ถ้าไม่ได้ยินได้ฟังเลย ไม่มีหนทางเลยที่จะรู้ว่า สิ่งนั้นเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป แล้วก็สืบต่อ ไม่ขาดสายเลย จนปรากฏว่า ไม่มีอะไรดับไปทั้งสิ้น เพราะฉะนั้น ก็ยึดถือสิ่งที่ปรากฏ ซึ่งเหมือนไม่ดับว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด ที่น่ายินดี น่าพอใจ แม้แต่ขณะที่เกิด ไม่เห็นโลกนี้เลย โลกนี้ไม่ปรากฏแต่พอมีการรู้สึกตัว มีสิ่งหนึ่งสิ่งใดเกิดแล้วใช่ไหม ทันทีนั้น ก็คือ ภาวะ ความเป็นเรา จะไม่เป็นได้ยังไงในเมื่อไม่รู้ และธาตุรู้เริ่มรู้เมื่อไหร่ สามารถที่จะรู้ได้ว่าขณะนั้น มีความเป็นเรา โดยไม่เคยรู้เลยว่า เป็นแต่เพียงธาตุที่เกิดขึ้นรู้ เพราะฉะนั้น เป็นเราเรื่อยมาตั้งแต่เกิดจนตาย

    เพราะฉะนั้น การชำระจิตให้บริสุทธิ์ ไม่สามารถที่จะเป็นไปได้เลย ถ้าไม่เข้าใจว่า จิตเดี๋ยวนี้ที่กำลังรู้ ที่กำลังมีสิ่งหนึ่งสิ่งใดปรากฎทางตา หู จมูก ลิ้นกายนั้นไม่บริสุทธิ์ เพราะว่าสะสมความไม่รู้มาแสนนานในแสนโกฏกัป เพราะฉะนั้น หนทางเดียว ก็คือว่า ต่อเมื่อใด มีความเข้าใจถูกตามความเป็นจริงค่อยๆ สะสมความเห็นถูกว่า สิ่งนั้นเป็นอย่างนั้น ไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เป็นเราหรือว่าเป็นของเรา ยาก เพราะว่า สะสมความไม่รู้มานาน เช่น ทางตาเดี๋ยวนี้สิ่งที่ทุกคนกำลังมี คือ เห็น แต่ไม่รู้ใช่ไหม เห็นหมดแล้ว ดับแล้ว เห็นอีก ไม่รู้อีก แต่มีสิ่งที่ปรากฏให้เห็น เป็นรูปร่างสัณฐานสืบต่อเป็นนิมิต ทำให้เห็นเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดตลอด สืบต่อกันทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แล้วจะรู้ได้ยังไงว่าไม่ใช่เราเลย เป็นแต่เพียงธาตุที่เกิดขึ้นเห็น คือ รู้ว่ามีสิ่งที่ปรากฏอย่างนี้ เป็นทาสที่เกิดขึ้นได้ยิน นี่รู้ว่าเสียงนี้เป็นอย่างนี้ แล้วดับแล้วหมดแล้ว เพราะฉะนั้น การฟังธรรม จึงเป็นการฟังด้วยการไตร่ตรอง และเห็นประโยชน์อย่างยิ่ง ว่าถึงอย่างไร ทุกคนก็จะอยู่ในโลกนี้ไม่นาน อาจจะเป็นเย็นนี้ พรุ่งนี้ก็ได้แต่ไม่รู้สิ่งที่กำลังปรากฏ กับเริ่มได้ยินได้ฟัง คำที่สามารถที่จะทำให้รู้ว่า แม้จะจากโลกนี้ไป อะไรไป ไม่ใช่เรา แต่ก็เป็นธรรม ซึ่งเกิดแล้วก็ดับ

    เพราะฉะนั้น จากขณะสุดท้ายของชาตินี้ ก็เป็นขณะต่อไปของชาติหน้าแล้วก็ไม่รู้ต่อไป เพราะฉะนั้น ความไม่รู้เนี่ย เป็นอย่างนี้ทุกวัน จนกว่าจะค่อยๆ ได้ยิน ได้ฟังคำ ซึ่งยากที่จะเข้าใจ แต่เป็นคำที่จริง เพราะกล่าวถึงความจริงของสิ่งที่มี ต้องค่อยๆ เข้าใจว่าขณะนี้ มีจิตแต่ไม่บริสุทธิ์ ไม่บริสุทธิ์เพราะอะไร เห็นก็ไม่รู้ ว่าไม่ใช่เรา และก็เห็นก็ดับแล้ว ได้ยินก็ไม่รู้ว่าไม่ใช่เรา ได้ยินเกิดขึ้นแล้วก็ดับแล้ว เพราะฉะนั้น ขณะที่มีการเห็น มีการได้ยิน แล้วไม่รู้ความจริง คือ การเกิดดับของสภาพธรรม ขณะนั้นจิตก็ไม่บริสุทธิ์

    เพราะฉะนั้น ความจริงใจ สำคัญที่สุดของแต่ละคน ได้ฟังอย่างนี้ แล้วจะชำระจิตไหม ต้องเป็นผู้ที่ตรง ชำระจิต คือ เหมือนเดิม คือ ไม่ฟังธรรม อย่างนั้นหรือ หรือว่าจะชำระจิตได้ ก็ต่อเมื่อ ได้ยินได้ฟังคำ ซึ่งทำให้เกิดความเข้าใจถูกต้อง มั่นคงขึ้น เพราะเหตุว่า เราไม่สามารถที่จะกั้น หรือว่า ทำให้สิ่งหนึ่งสิ่งใดเกิดขึ้นมาได้ เมื่อมีเหตุปัจจัยที่สิ่งใดจะเกิด สิ่งนั้นก็ต้องเกิด ความติดข้องมีมากไหม ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ เดี๋ยวนี้ และทุกวัน เพราะฉะนั้น เมื่อมีความติดข้องมากอย่างนี้ ชำระจิตให้บริสุทธิ์ ต้องเป็นด้วยความจริงใจ รู้ว่าการชำระจิต ไม่ใช้ไปทำอย่างอื่นเลย แต่เข้าใจสิ่งที่กำลังปรากฏ เพราะฉะนั้น ถ้าไม่มีคำของสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ทรงแสดงความจริง ที่ได้ทรงตรัสรู้ ใครจะรู้ความจริงของสิ่งที่กำลังปรากฏได้ ค่อยๆ เข้าใจจนกระทั่งรู้ความจริงว่า ไม่มีเรา ไม่ใช่เรา เริ่มจากมีการได้ยินได้ฟังว่า ธรรม ไม่ใช่ไม่มีนะคะ มีจริงๆ แต่เมื่อเกิดขึ้น หลากหลายตามเหตุตามปัจจัย จึงไม่มีใครสามารถที่จะบังคับ และยึดถือว่าสิ่งนั้นเป็นเรา หรือว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยงได้ แค่นี้ค่ะ นี่คือชีวิต เพราะฉะนั้น ชีวิตก็เป็นแต่ละหนึ่งขณะ ซึ่งเกิดดับสืบต่อไปเรื่อยๆ ตามเหตุตามปัจจัย เราอาจจะคิดว่า เราสามารถที่จะเป็นคนดี ช่วยคน ช่วยประเทศชาติ ช่วยอะไรก็ได้ ทำสิ่งที่ดีแล้ว แต่ว่าตลอดชีวิต ดูเหมือนมีความสำคัญมากกับสิ่งนั้น แต่พอจากโลกนี้ ไม่มีอะไรที่จะสำคัญเลย ระหว่างที่ยังมีชีวิตหลงคิดว่าสำคัญ และก็ทำสิ่งที่เข้าใจว่ามีประโยชน์ แต่ว่าถ้าตราบใดก็ตาม ยังไม่รู้ความจริงว่า แต่ละขณะเนี่ยไม่ใช่เรา เกิดขึ้นตามเหตุตามปัจจัย แค่นี้ค่ะ ค่อยๆ คิดว่า แม้แต่สิ่งที่จะเกิดขึ้น ไม่ว่าอะไรทั้งหมด จะดี จะชั่ว จะร้าย จะดี จะเปลี่ยนแปลงยังไง ก็ต้องเกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัยเท่านั้นเอง แล้วก็หมดไป แล้วก็ไม่มีอะไรเหลือ แต่ละชาติเป็นอย่างนี้ เพราะฉะนั้น ก็สิ่งที่ประเสริฐที่สุด ก็คือ การที่สามารถรู้ความจริง ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ เพราะเหตุว่า คำของพระองค์ จะดำรงต่อไปก็ต่อเมื่อมีผู้ที่เข้าใจถูก ถ้าผู้ใดก็ตาม ไม่เข้าใจธรรม พูดไม่จริง คำไม่จริง ไม่ตรงตามความเป็นจริง คำนั้นทำลายคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และอย่างอื่นจะสำคัญหรือ ในเมื่อแท้ที่จริง ก็คือ ทั้งหมดเป็นธรรม ซึ่งเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ที่จะให้โลกเปลี่ยนแปลง ที่จะให้ผู้คนเปลี่ยนแปลง ที่จะให้สถานการณ์เปลี่ยนแปลง ที่จะให้ตัวเองเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น เป็นไปได้หรือ ด้วยความไม่รู้ เพราะฉะนั้น ความรู้เป็นประโยชน์อย่างยิ่ง แต่ก็ยากที่จะเกิด ถ้าไม่มีความตั้งใจ อธิษฐานที่มั่นคง ที่จะเข้าใจความจริงของธรรม เพราะเหตุว่า การเข้าใจความจริงของธรรม นี่แหละ จะช่วยโลก หรือว่า จะช่วยทุกคนได้ จากการที่ไม่สามารถ ที่จะรู้ความจริง แล้วก็เป็นอกุศลต่างๆ