ปกตูปนิสยปัจจัย-1
สุ. ขณะใดก็ตามที่กุศลจิตเกิด เราทำให้เกิด หรือเพราะปกตูปนิสยปัจจัยสะสมมาที่จะเป็นปัจจัยให้ขณะนั้นเป็นกุศล ขณะที่เป็นกุศล มนสิการที่เกิดกับจิตทุกประเภท แต่เมื่อเกิดกับกุศล ก็เป็นโยนิโสมนสิการ ขณะนั้นจึงเป็นกุศลได้ หมายถึงการพิจารณา การใส่ใจโดยแยบคาย คือ โดยความถูกต้อง ทำให้กุศลจิตเกิด
ขณะนี้มีปกตูปนิสยปัจจัยไหมคะ มีแน่ๆ อะไรคะ
ผู้ฟัง ฉันทะ ความพอใจในการมาฟังธรรม ก็เป็นปกตูปนิสยปัจจัยหนึ่ง
สุ. ศรัทธาในการฟังที่ได้เกิดแล้ว สะสมมาแล้ว มีกำลังที่ทำให้เกิดกุศลจิตขณะฟังธรรม หรือที่จะฟังธรรม
เพราะฉะนั้น อุป มีกำลัง นิสย เป็นปัจจัย ศรัทธาที่ได้สะสมมาในกุศล ทานบ้าง ศีลบ้าง หรือการฟังธรรมบ้าง ที่แล้วๆ มา ไม่ใช่เฉพาะในชาติก่อนๆ อดีตอนันตชาติ แม้ในปัจจุบันชาตินี้ด้วย เพียงขณะที่ผ่านไปก็ล่วงไปแล้ว เป็นปกตูปนิสยปัจจัยที่จะสะสมสืบต่อไป
เพราะฉะนั้นพรุ่งนี้จะเป็นอะไร ไม่มีใครเลือกได้เลย ตามการสะสมของทั้งฝ่ายกุศล และทั้งฝ่ายอกุศล เมื่ออกุศลเกิดขึ้นขณะใด เราบังคับให้เป็นกุศลไม่ได้ แม้ว่าไม่อยากจะมีอกุศลนั้นๆ แต่เพราะความเป็นปกตูปนิสยปัจจัย จึงเป็นปัจจัยให้สภาพของอกุศลจิตเกิดขึ้นเป็นอย่างนั้นในขณะนั้น
เพราะฉะนั้นทุกอย่าง ศรัทธาก็เป็นปกตูปนิสยปัจจัย หิริก็เป็นปกตูปนิสยปัจจัย โอตตัปปะก็เป็นปกตูปนิสยปัจจัย ธรรมใดๆ ซึ่งเป็นนามธรรม ซึ่งเกิดแล้วสะสมสืบต่อเป็นที่อาศัยที่มีกำลัง ทำให้จิตเกิดขึ้นในขณะนั้นเกิดขึ้นเป็นอย่างนั้น
ที่มา ...