ทำไมจิตจึงเป็น ๑ ขันธ์

ผู้ฟัง อาจารย์อรรณพครับ จิตนับ ๑ ขันธ์ เจตสิกนับ ๓ ขันธ์ จิตมีหลายลักษณะแต่นับ ๑ ขันธ์ ช่วยอธิบายหน่อยครับ

อ.อรรณพ ก็แสดงให้เห็นว่า จิตที่หลากหลายเป็นประเภทต่างๆ ต่างกันโดยเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย แต่ลักษณะของจิตจริงๆ เป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้ ไม่ว่าจะเป็นจิตเห็น จิตได้ยิน จิตได้กลิ่น จิตลิ้มรส จิตกระทบสัมผัส หรือว่าเป็นอกุศลจิต กุศลจิต กิริยาจิตใดๆ ก็ตาม แต่จิตเป็นสภาพรู้ จึงเป็นวิญญาณขันธ์ ทั้งหมด ทั้ง ๘๙ หรือ ๑๒๑ รวมเป็นขันธ์ หรือเป็นกองเดียว ก็คือวิญญาณขันธ์ ขันธ์ที่เป็นสภาพรู้ วิญญาณ แปลว่า เป็นสภาพที่รู้ ก็คือหมายความว่า เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้อารมณ์ เพราะฉะนั้นไม่ว่าจิตจะหลากหลายไปเป็นประเภทต่างๆ ตามภูมิบ้าง ตามชาติของจิตบ้าง

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 263