ปรมัตถธรรม - ขันธ์
สุ. สภาพธรรมที่มีจริงเป็นปรมัตถธรรม เป็นธรรมที่ไม่มีใครสามารถเปลี่ยนแปลงลักษณะนั้นได้เลย ปรมัตถธรรมทั้งหมดมี ๔ คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน
นิพพานนี่ได้ยินมานาน เมื่อไรจะถึง เมื่อไรจะเข้าใจ เมื่อไรจะประจักษ์ เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้เลย ถ้าไม่รู้ความจริงของสิ่งที่กำลังปรากฏ ยังไม่ทันรู้เลย แล้วจะไปรู้นิพพานได้อย่างไร หรือผู้ที่เข้าใจว่า ปฏิบัติธรรม ยังไม่รู้ว่า ธรรมคืออะไร แล้วปฏิบัติธรรมได้อย่างไร เพราะว่าปฏิบัติ คือ ถึงลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏด้วยความเข้าใจขึ้น จนกระทั่งประจักษ์แจ้ง เพราะฉะนั้นทุกคำ อย่าเผิน พระพุทธศาสนาลึกซึ้ง และละเอียด เป็นสิ่งที่คนธรรมดาไม่สามารถรู้แจ้งด้วยตัวเองได้เลย นอกจากอาศัยการฟัง และเริ่มเข้าใจขึ้นๆ
เพราะฉะนั้นทุกคำที่ฟัง อย่าเพิ่งผ่าน อย่าไปคิดว่า ต้องจำ ได้ยินแล้วก็จำ ไม่ใช่นะคะ แต่ต้องรู้แม้ความหมายของขันธ์ ที่ได้ยินเมื่อกี้นี้ คืออะไร เพราะเหตุว่าสภาพธรรมที่มีจริง คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน
เพราะฉะนั้นขันธ์คืออะไร มาจากไหนคะ อยู่ดีๆ ก็โผล่มาอีกแล้ว เมื่อกี้นี้ก็มีปรมัตถธรรม มีจิต๑ เจตสิก ๑ รูป ๑ นิพพาน ๑ แล้วมาพูดถึงขันธ์ เพราะฉะนั้นขันธ์เป็นอะไร ถ้ายังไม่สามารถเข้าใจได้ ก็คือฟังชื่อขันธ์ เรียกชื่อขันธ์ แต่ว่าปรมัตถธรรมมี ๔ จิต ๑ เจตสิก ๑ รูป ๑ นิพพาน ๑ ถ้ายังไม่เข้าใจว่า ขันธ์คืออะไร จะตอบไม่ได้ แต่ถ้าสามารถรู้ได้ว่า ขันธ์ หมายถึงสิ่งที่มีจริงเมื่อเกิดปรากฏ ถูกต้องไหมคะ
สิ่งที่ปรากฏทางตาขณะนี้ มีจริงหรือเปล่า ถ้าไม่เกิดจะปรากฏได้ไหม ไม่ได้ เพราะฉะนั้นขันธ์ ก็คือสิ่งที่มีจริง ที่เกิดขึ้นปรากฏ เสียง มีจริงหรือเปล่า เกิดขึ้นหรือเปล่า ดับไปหรือเปล่า สภาพธรรมที่มีจริงเกิดขึ้นปรากฏให้รู้ได้ สภาพนั้นทั้งหมดเป็นขันธ์
เพราะฉะนั้นปรมัตถธรรมมี ๔ จิต เกิดหรือเปล่า ดับหรือเปล่า รู้ได้ไหม ขณะเห็น รู้ว่ามีเห็น เพราะฉะนั้นจิตเป็นขันธ์ คือ ต้องเข้าใจความหมายก่อนว่า ขันธ์คืออะไร ขันธ์ได้แก่อะไร
เพราะฉะนั้นปรมัตถธรรมมี ๔ ขันธ์ได้แก่ปรมัตถธรรมอะไรบ้างคะ ค่อยๆ คิดค่ะ จะได้ไม่สับสน จิต เจตสิก รูป นิพพาน สภาพธรรมใดที่เกิดปรากฏให้รู้ได้ สภาพธรรมนั้นเป็นขันธ์
เพราะฉะนั้นสำหรับปรมัตถธรรม ๔ คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน ปรมัตถธรรมอะไรเป็นขันธ์บ้าง
ผู้ฟัง จิต เจตสิก รูป
สุ. ค่ะ จิต เจตสิก รูป เพราะขณะนี้มีจิตเกิด รู้ได้ ขณะนี้มีเจตสิกเกิด รู้ได้ ขณะนี้มีรูปเกิด รู้ได้ เพราะฉะนั้นสภาพธรรมที่เกิดปรากฏเป็นขันธ์ มีการปรุงแต่ง คือ ต้องมีเหตุปัจจัยที่ทำให้เกิดขึ้น ซึ่งต่อไปจะทราบว่า พระผู้มีพระภาคทรงแสดงแม้ปัจจัยต่างๆ ของธรรมทั้งหลายที่เพียงเกิดแล้วดับไปโดยละเอียด แสดงถึงความไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคลใดๆ เลยทั้งสิ้น
ขันธ์มี ๕ เพราะอะไร ปรมัตถธรรมที่เป็นขันธ์ มี ๓ เพราะนิพพานไม่เกิด ขณะนี้ไม่ได้ปรากฏอะไรเลยทั้งสิ้น เพราะไม่ใช่จิต เจตสิก รูปที่เกิดดับ ด้วยเหตุนี้นิพพานจึงไม่ใช่ขันธ์ แต่สภาพธรรมที่เกิดปรากฏ มีลักษณะเฉพาะแต่ละอย่าง ซึ่งทำให้สามารถรู้ได้
ด้วยเหตุนี้ ขันธ์ ๕ ได้แก่ ปรมัตถธรรม ๓
ที่มา ...