นามขันธ์ ๔
คุณอุไรวรรณ เรื่องขันธ์ ๕ ท่านอาจารย์ได้กรุณาอธิบายอย่างละเอียดเรื่องรูปขันธ์อย่างเดียว เหลืออีก ๔ ขันธ์ ไม่มีใครสงสัยเลยหรือคะ ถ้าสงสัยก็เชิญถามค่ะ
ผู้ฟัง ท่านอาจารย์อธิบายขันธ์ ๕ แต่จริงๆ เรารู้แต่ชื่อ แต่ไม่รู้เวทนา สัญญา วิญญาณ กระจ่างชัด
ท่านอาจารย์ พื้นฐาน คือ นามธรรม และรูปธรรม ขาดไม่ได้เลย ปรมัตถธรรม ๔ อะไรเป็นรูปขันธ์ อะไรเป็นรูป อะไรเป็นนาม เห็นไหมคะ ย้อนไปเพื่อจะได้คิดไตร่ตรองว่า สิ่งที่ได้ยินได้ฟัง ทิ้งไปบ้างหรือเปล่า หรือยังอยู่
สภาพธรรม สิ่งที่มีจริง มีลักษณะ ๒ อย่างที่ต่างกัน คือ รูป ไม่ใช่สภาพรู้ นามธรรมเป็นสภาพรู้ นี่แน่นอน เพราะฉะนั้นปรมัตถธรรม มี ๔ จิต เจตสิก รูป นิพพาน อะไรเป็นสภาพรู้ อะไรไม่ใช่สภาพรู้
ผู้ฟัง จิตเป็นสภาพรู้
ท่านอาจารย์ อะไรเป็นสภาพรู้อีก
ผู้ฟัง จตสิกเป็นสภาพรู้ รู้พร้อมกับจิต รูปเป็นสภาพที่ไม่รู้อะไร
ท่านอาจารย์ รูปจะเป็นจิตได้ไหมคะ
ผู้ฟัง ไม่ได้ค่ะ
ท่านอาจารย์ รูปจะเป็นเจตสิกได้ไหมคะ
ผู้ฟัง ไม่ได้ค่ะ
ท่านอาจารย์ เจตสิกจะไปเป็นรูปได้ไหม
ผู้ฟัง ไม่ได้ค่ะ
ท่านอาจารย์ เจตสิกจะไปเป็นจิตได้ไหม
ผู้ฟัง ไม่ได้ค่ะ
ท่านอาจารย์ ดูไม่ค่อยมั่นใจ แต่เจตสิกจะไปเป็นจิตไม่ได้เลย ปรมัตถธรรม ๔ แยกกัน จิตเป็นจิต เจตสิกเป็นเจตสิก รูปเป็นรูป นิพพานเป็นจิต เจตสิก รูปหรือเปล่า ไม่ใช่ เพราะฉะนั้นนิพพานเป็นขันธ์หรือเปล่า ไม่ใช่ขันธ์ ใช้คำว่า ขันธวิมุติ ไม่ต้องจำก็ได้ หรือจะไปเขียนมีสระอิ ไม่มีสระอิ อย่างไร อยากจะรู้อย่างไรก็ไปดูเอา หรือถามผู้รู้ แต่เข้าใจให้ถูกต้อง แล้วความที่เราสามารถเขียนได้ อ่านได้ รู้ได้ นั่นก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง แต่ต้องรู้จริงๆ ว่า เมื่อนิพพานไม่ใช่จิต เจตสิก รูป จึงพ้นจากความเป็นขันธ์ เป็นขันธวิมุติ วิมุติ หมายความว่า พ้นจากขันธ์ ไม่ใช่ขันธ์
เพราะฉะนั้นรู้รูปขันธ์แล้ว ๑ ขันธ์ มีอะไรที่ไม่รู้อีก ขันธ์ มี ๕ เข้าใจเรื่องรูปขันธ์แล้ว ยังมีขันธ์อะไรอีกคะ
ผู้ฟัง มีเวทนาขันธ์
ท่านอาจารย์ มีนามขันธ์อีกเท่าไร นี่คือค่อยๆ ไป เพราะว่าสภาพธรรมต่างกันเป็นนามธรรมกับรูปธรรม เมื่อเข้าใจรูปขันธ์แล้ว กล่าวถึงรูปขันธ์แล้ว ยังไม่ได้กล่าวถึงนามขันธ์ มีเท่าไรคะ
ผู้ฟัง มี ๔
ท่านอาจารย์ มี ๔ นี่ก็คือว่า ถ้ากล่าวถึงขันธ์ ๕ จะพ้นจากจิต เจตสิก รูปได้ไหม ไม่ได้เลย แต่ทรงแสดงธรรมโดยนัยต่างๆ ก็คือสภาพธรรมที่ไม่พ้นจากจิต เจตสิก รูปนั่นเอง เพราะฉะนั้นถ้าจะเข้าใจจริงๆ ก็คือเข้าใจธรรม และจะได้ยินได้ฟังอะไรก็ตาม เป็นธรรมประเภทไหน เป็นจิต หรือเป็นเจตสิก หรือเป็นรูปก่อน เมื่อเข้าใจอย่างนี้ก็สามารถเข้าใจไปถึงขันธ์ได้ว่า ถ้ากล่าวถึงรูป ไม่ว่าที่ไหนก็ตาม ก็คือรูปขันธ์ จะไปเป็นนามขันธ์ไม่ได้ และสำหรับนามขันธ์ มีเท่าไรคะ มี ๔ จำแนกเป็น จิต ๑ ขันธ์ เจตสิก ๓ ขันธ์ ตามการยึดถือ
ที่มา ...