รู้จักลักษณะของรูปเมื่อสิ่งนั้นไม่เป็นคน ไม่เป็นอะไรเลย
ผู้ฟัง กราบเรียนถามเรื่องอุปาทานขันธ์
สุ. ขณะนี้มีขันธ์ ๕ หรือเปล่าคะ หรือมีแต่ชื่อ เดี๋ยวนี้ค่ะ
ผู้ฟัง ตอนนี้มีค่ะ
สุ. เดี๋ยวนี้มีขันธ์อะไรบ้างคะ
ผู้ฟัง มีรูป
สุ. รูปขันธ์ ๑
ผู้ฟัง สัญญา
สุ. สัญญาขันธ์ ๑
ผู้ฟัง กราบท่านอาจารย์ค่ะ ก็รู้แต่ชื่อที่อาจารย์บอก
สุ. แล้วขณะนี้ไม่มีรูปหรือคะ และไม่มีสัญญาหรือคะ
ผู้ฟัง มีค่ะ
สุ. เมื่อสัญญาเกิด ก็เป็นสัญญาขันธ์ รูปเกิดก็เป็นรูปขันธ์เท่านั้นเอง และเป็นที่ตั้งของความยึดถือ จึงใช้คำว่า อุปาทานขันธ์ ๕ ความยึดถือก็เป็นโลภะที่ติดข้องยึดถือ
กำลังมีขันธ์ ๕ จะรู้จักขันธ์ ๕ เมื่อไร ทั้งๆ ที่กำลังฟังเรื่องขันธ์ ๕ และมีขันธ์ ๕ ด้วย
เพราะฉะนั้นไม่ใช่จำชื่อ แต่เข้าใจความเป็นขันธ์ เช่น รูปขันธ์ สิ่งใดๆ ที่เกิด และไม่ใช่สภาพรู้ เป็นรูปธรรม เกิดแล้วดับไป ลักษณะที่เกิดขึ้นมาแต่ละอย่างก็เปลี่ยนแปลงไม่ได้ เพราะฉะนั้นขันธ์แต่ละขันธ์ก็มีลักษณะเฉพาะของตนๆ แต่เมื่อเป็นรูปที่ไม่ใช่สภาพรู้ ทุกรูปที่เกิดขึ้นโดยไม่ใช่สภาพรู้ จึงเป็นรูปธรรม ขณะนี้ทุกอย่างที่มีปรากฏ แต่ปัญญาไม่ได้เข้าใจตามนี้เพียงแค่ฟัง ปัญญาเข้าใจว่า ขณะนี้มีรูป และรูปก็ต่างกับนามธรรม เพราะฉะนั้นสำหรับรูปที่มีปัจจัยเกิดแล้วดับไป แต่ละรูป ก็เป็นรูปขันธ์นั่นเอง นี่คือการฟัง แต่ขณะนี้ก็มีรูป ทางตากับทางหู ก็ต่างกัน สิ่งที่ปรากฏทางตามีจริงๆ เกิดปรากฏให้เห็น เป็นรูปขันธ์ชนิดหนึ่ง เสียงก็มีจริงๆ ปรากฏเกิดขึ้น ลักษณะของเสียงก็ต่างๆ กันไปแต่ละเสียง สภาพธรรมที่เกิดดับเป็นขันธ์แต่ละขันธ์ เพราะฉะนั้นถ้าเข้าใจเรื่องรูปขันธ์แล้ว ต่อไปขันธ์อะไรคะ
ขณะนี้ก็มีรูปขันธ์ แต่ยังไม่รู้จัก กำลังฟัง สิ่งที่ปรากฏทางตา จะรู้จักลักษณะที่เป็นรูปต่อเมื่อสิ่งนั้นไม่เป็นอย่างอื่น ไม่เป็นคน ไม่เป็นอะไรเลย เป็นแต่เพียงลักษณะที่ปรากฏทางตาเท่านั้น ความจริงก็ดับไปแล้วด้วย แต่เมื่อไม่ปรากฏ ก็กล่าวว่ารูปขันธ์ แต่ว่าความเป็นขันธ์ คือ สภาพธรรมที่เกิดดับก็ยังไม่ได้ปรากฏ แต่มีลักษณะเฉพาะแต่ละอย่างปรากฏให้รู้ว่า นี่คือขันธ์ นี่คือสิ่งที่มีจริง
ที่มา ...