รูปทั้ง ๕ รูป เกี่ยวข้องใกล้ชิด
อรวรรณ จากหนังสือ “ปรมัตถธรรมสังเขป” ที่ว่า รูป อัชฌัตติกรูป ๕ คือ รูปภายใน ได้แก่ ปสาทรูป ๕ และพาหิรรูป ๒๓ เมื่ออ่านแล้วเข้าใจว่า หทยรูป น่าจะเป็นภายใน และทำไมจึงมีแค่ปสาทรูป ๕
สุ. ขณะนี้มีหทยรูปไหมคะ
อรวรรณ มีค่ะ
สุ. รู้ได้อย่างไร
อรวรรณ ก็เพราะหทยรูป เป็นที่เกิดของจิตอื่น ที่ไม่ใช่จิตเห็น จิตได้ยิน
สุ. ใช่ค่ะ ทุกอย่างไม่ผิด แต่รู้ได้อย่างไร
อรวรรณ รู้จากเรียนขั้นเรื่องราว แต่ยังไม่รู้จักตัวจริง
สุ. เพราะฉะนั้นจะรู้รูปได้จริงๆ ต้องอาศัยปสาทรูป ๕ ที่สามารถกระทบกับรูป ที่สามารถกระทบกับปสาทรูปนั้นๆ แต่รูปอื่นไม่สามารถจะรู้ได้อย่างรูปที่ปรากฏ ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย เพราะฉะนั้นรูปอะไรเป็นภายในสำหรับจิตซึ่งปกติก็จะรู้อารมณ์ที่เป็นรูปทางตา หู จมูก ลิ้น กาย
ขณะนี้จิตของใครรู้รูปอื่นบ้างไหมคะ มีจิตใครที่รู้รูปอื่น นอกจากรูปที่ปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย เพราะฉะนั้นรูปทั้ง ๕ รูปที่เป็นภายใน เพราะเหตุว่าเกี่ยวข้องใกล้ชิดกับการที่จิตจะเกิดขึ้นเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ถ้าจะคิดนึก อาศัยเห็น แล้วก็คิดเรื่องราวต่างๆ แต่ขณะนั้นไม่มีรูปปรากฏ เป็นแต่เพียงความจำเรื่องราว
เพราะฉะนั้นที่ทุกคนเกิดมาเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส พอใจในอะไร ต้องเป็นขั้นๆ ต่อไปอีก ไม่ใช่เพียงแค่เห็น เกิดมาแค่เห็น ก็เท่านั้นเอง ใช่ไหมคะ แต่ความจริงไม่ใช่เท่านั้นเลยค่ะ เห็นแล้วพอใจในสิ่งที่เห็น ยึดมั่นในสิ่งที่เห็น ไม่รู้ในสิ่งที่เห็น กระทำกรรมต่างๆ เนื่องมาจากสิ่งที่เห็น ซึ่งต้องอาศัยจักขุปสาท
เพราะฉะนั้นทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย โดยนัยเดียวกัน ชีวิตที่ดำเนินไปวันหนึ่งๆ เป็นไปเนื่องกับตา หู จมูก ลิ้น กาย
อยากได้อะไรคะ ไม่พ้นจากรูปที่ปรากฏ รู้ได้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ด้วยเหตุนี้ รูปทั้ง ๕ รูป จึงเกี่ยวข้องใกล้ชิด ความใกล้ชิดก็คือเป็นปัจจัยให้จิตสามารถที่จะมีอารมณ์ในวันหนึ่งๆ ที่เป็นไปทุกขณะ คือ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ รูปอื่นไม่ได้เป็นปัจจัยเหมือนกับที่จะให้มีอารมณ์ที่ปรากฏได้ อย่างรูปทั้ง ๕ รูปนี้
ที่มา ...