คิด-สงสัย
ผู้ฟัง สภาพคิดนึกเป็นสภาพที่มีจริง บางขณะก็พอจะพิจารณาได้ว่าเป็นสภาพคิดนึก แต่ว่าบางขณะแม้คิดก็ไม่รู้ว่าคิด
สุ. ก็ธรรมดา เพราะมีอวิชชา
ผู้ฟัง แต่ว่าลักษณะที่คิดแล้วไม่รู้ว่าคิด กับคิด
สุ. กำลังคิดแล้วไม่รู้นั่นจะเรียกอะไรดีคะ หาชื่อ
ผู้ฟัง เหมือนกับความหลง หรือว่า
สุ. แล้วชื่อเมื่อกี้นี้หายไปไหน ชื่อที่ถามหา
ผู้ฟัง โมหะอุทธัจจะหรือคะ
สุ. ค่ะ ก็ตัวจริง ถ้าขณะนั้นไม่มีโลภะ ไม่มีโทสะ และไม่ใช่กุศลด้วย ก็ต้องเป็นอกุศล และไม่มีความสงสัยด้วย
ผู้ฟัง เมื่อเราคิดนึกเป็นเรื่องราวโดยหลงลืมสติ กับคิดแล้วพอจะมีสติพิจารณาได้ ยังมีความสงสัยในสภาพธรรมทั้ง ๒ ชนิดนี้อยู่
สุ. มีจริง เพราะไม่รู้จึงเป็นเรา และยังสงสัย จนกว่าจะค่อยๆ รู้ขึ้นค่ะ ตอนนี้กำลังสงสัยอะไรคะ
ผู้ฟัง สงสัยสภาพคิดนึก เพราะว่าเป็นเรื่องราวจนความคิดนึกแทบจะเป็นขันหรือเป็นชามอ่าง แต่มันหลงลืมสติ ไม่รู้เลยว่า จริงๆ เป็นสภาพคิดนึก ซึ่งเกิดขึ้นแล้วก็จะหมดไป แต่มันไม่หมดค่ะ
สุ. เพราะอะไรคะ เพราะ ความเป็นเรา จริงๆ ธรรมดับแล้ว ไม่กังวลถึงสิ่งที่ล่วงแล้ว ไม่คำนึงถึงสิ่งที่ล่วงแล้วด้วย และสิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้น แต่นี่เป็นตลอดวัน เพราะฉะนั้นอะไร ถ้าไม่ใช่ตัวตน และความไม่รู้ในลักษณะของสภาพธรรม ถ้ารู้จริงๆ ไม่ต้องกังวลถึงสิ่งที่ผ่านไปแล้วเลย สิ่งที่ยังไม่มาถึง ก็ยังไม่มาถึง ขณะนี้มีสิ่งที่ฟังแล้วค่อยๆ เข้าใจขึ้นในสิ่งที่กำลังปรากฏ นั่นเป็นหนทางเดียว และขณะใดที่กำลังรู้ลักษณะ ขณะนั้นก็ไม่ใช่เรา เป็นสติอีกระดับหนึ่ง ไม่ต้องใช้ชื่ออะไรก็ได้ แต่เป็นสติที่สามารถเข้าถึง คือ กำลังรู้ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ ก็เป็นปัญญาอีกระดับหนึ่ง
ผู้ฟัง ความคิดนึกโดยที่เป็นเราคิดนึก และก็เป็นเรื่องราวใหญ่โตยืดยาว แต่มีความสงสัยในลักษณะว่า เหตุนี้เกิดเพราะอย่างนั้น หรืออย่างไร ซึ่งจริงๆ แล้วความสงสัยนี้ถ้าจะพิจารณา มันไม่ใช่ลักษณะของสภาพธรรม แต่เป็นเราสงสัยในเรื่องราวต่างๆ อันนี้ไม่ใช่ลักษณะของโมหะวิจิกิจฉาหรือเปล่าคะ
สุ. เอาชื่ออีกแล้ว แล้วก็ดับไปแล้วด้วย แต่จะรู้จริงๆ ในลักษณะ โดยไม่ต้องเรียกชื่อ สงสัยเป็นสงสัย เข้าใจเป็นเข้าใจ เห็นผิดเป็นเห็นผิด ยึดถือเป็นยึดถือ
ผู้ฟัง ถ้าความสงสัยกับความเห็นผิดจะต้องต่างกันโดยลักษณะของสภาพธรรม ใช่ไหมคะ
สุ. ค่ะ เกิดพร้อมกันไม่ได้ สงสัยนี่ยังไม่ได้เห็นผิด ใช่ไหมคะ
ผู้ฟัง ต้องเห็นผิดซิคะ เพราะว่า
สุ. สงสัยเพราะไม่รู้ค่ะ
ผู้ฟัง ไม่รู้สภาพจริงที่เกิดขึ้น
สุ. ค่ะ แต่เห็นผิดนี่ยึดมั่นในความเห็นนั้นว่าถูก ทั้งๆ ที่ความเห็นนั้นไม่ถูก
ที่มา ...