อายตนภายใน-อายตนภายนอก
ผู้ฟัง คุณอรรณพคะ ขออนุญาตเรียนถามเรื่อง “อายตนะ” เพราะไม่แน่ใจว่าเข้าใจถูกหรือเปล่า
ถ้าพูดถึงมนายตนะที่เป็นจิต ก็กล่าวว่า เป็นอายตนะภายใน ถ้าเจตสิกก็เป็นธัมมายตนะ เป็นอายตนะภายนอก ตรงนี้ถูกต้องนะคะ ที่สงสัยก็คือ ถ้าพูดถึงรูปแล้ว ฟังดูเหมือนกับว่า รูปมี ๕ รูปเท่านั้นเองหรือที่เป็นอายตนะภายใน ได้แก่ จักขายตนะ โสตายตนะ ฆานายตนะ ชิวหายตนะ กายายตนะ เท่านั้นหรือเปล่าที่เป็นอายตนะภายใน รูปนอกจากนั้นเป็นอายตนะภายนอก ใช่หรือไม่คะ
อ.อรรณพ ครับ เพราะว่าอย่างจักขุปสาท เป็นรูปซึ่งแม้จะไม่รู้อะไร แต่เป็นรูปที่มีความเหมาะ ที่ท่านบอกว่า ใส เหมาะสม มีคุณสมบัติ มีความเหมาะควรที่จะกระทบสิ่งที่ปรากฏทางตา คือ สี ที่เป็นรูปได้
เพราะฉะนั้นสภาพของรูปที่มีความใส เหมาะควรที่สามารถจะกระทบกับรูปภายนอกได้ เพราะฉะนั้นรูปภายนอก ก็คือ สี เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ เป็นรูปภายนอก ๗ รูป ส่วนอายตนะภายใน ก็คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย รูปอื่นนอกนั้นไม่สามารถรับกระทบรูปอื่นได้ จึงเป็นภายใน
ที่มา ...