ความเข้าใจที่มั่นคงมีลักษณะอย่างไร
ผู้ฟัง เมื่อกี้ท่านอาจารย์กล่าวว่า ถ้ารู้ชัด ก็คือเป็นวิปัสสนาญาณ ใช่ไหมครับ
สุ. เวลาที่ใช้คำชัด อย่างข้อความในพระสูตรจะมีบ่อย เวลาที่ฟังธรรมแล้ว ท่านก็รู้ชัด รู้แจ้งแทงตลอดเป็นพระอริยบุคคล
ผู้ฟัง อันนั้นยังไม่สงสัย แต่สงสัยตรงรู้ไม่ชัด
สุ. เวลานี้รู้ชัดอะไรดีกว่า
ผู้ฟัง ก็ยังไม่รู้
สุ. นั่นแหละค่ะ คือ ไม่ชัด
ผู้ฟัง กับไม่รู้อะไรเลยครับ
สุ. ก็เหมือนกัน ก็ยิ่งไม่ชัดใหญ่
ผู้ฟัง อย่างทางจักขุทวาร อย่างเห็น แสงไม่พอ หรือว่าตาสั้น ตายาว ไม่ใส่แว่น ก็รู้ว่าเห็นไม่ชัด อันนี้พอรู้
สุ. ใช้คำว่า “เห็นไม่ชัด” ปัญญาเข้าใจชัดหรือเปล่า ปัญญากับเห็นไม่เหมือนกัน เห็นธรรมดา ก็คือมีสิ่งที่ปรากฏทางตา แต่ปัญญาที่ชัด หมายความถึงเห็น ชัดเหมือนเห็น เพราะสามารถรู้สิ่งนั้นจริงๆ ไม่มีความสงสัยในสิ่งนั้น
ผู้ฟัง พอเอาเปรียบเทียบกันระหว่างปัญญากับจักขุวิญญาณ คำว่า “ไม่ชัด” ก็เลยอยากจะทราบว่า ปัญญา ถ้าเห็นแล้วเริ่มรู้ว่า ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่คิดตาม ว่า ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล อันนี้พอจะรู้บ้าง แม้ว่าจะไม่ชัดก็ตาม ใช่ไหมครับ
สุ. รู้อะไรตรงนั้นที่กำลังคิด
ผู้ฟัง ก็รู้เข้าใจว่า ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ตามที่ได้ฟังมาจากปริยัติ
สุ. ค่ะ คิดตาม คิดตามก็คือคิดตาม ความจริงเป็นอย่างไรก็ต้องเป็นอย่างนั้น ถ้าคิดตามเป็นคิดตาม จะให้เป็นอย่างอื่นได้ไหมคะ
ผู้ฟัง คิดตามก็คือยังไม่ใช่รู้ชัด
สุ. แน่นอนค่ะ ขั้นคิด สุตมยปัญญา จินตามยปัญญา ภาวนามยปัญญา
ผู้ฟัง และระดับไหนถึงจะรู้ว่า เริ่มรู้ไม่ชัดบ้าง
สุ. สติสัมปชัญญะเกิดหรือเปล่า รู้ความต่างกันของขณะที่สติสัมปชัญญะเกิด กับขณะที่หลงลืมสติหรือยัง ถ้าตราบใดที่สติสัมปชัญญะยังไม่เกิด ก็มีความเข้าใจความต่างขั้นเข้าใจ จึงสามารถรู้ได้ว่า ขณะไหนสติเกิด เพราะเข้าใจถูกต้องว่า ต้องเป็นขณะนั้นเท่านั้นที่เป็นสติปัฏฐาน
ผู้ฟัง เบื้องต้นก็คือ เข้าใจความต่างกันระหว่างสติปัฏฐานไม่เกิดกับ สติปัฏฐานเกิด
สุ. ค่ะ ขั้นปริยัติต้องมี ทุกอย่างต้องให้เข้าใจปริยัติก่อน มั่นคง
ผู้ฟัง แล้วขั้นต้นของปฏิบัติละครับ อย่างไรจึงเรียกว่าขั้นต้นของปฏิบัติ
สุ. ปฏิบัติ คืออะไร ก่อนอื่นเวลาจะพูดถึงอะไร ถ้าไม่มีความเข้าใจสิ่งนั้น ผิดหมดเลย เพราะยังไม่เข้าใจ เพราะฉะนั้น “ปฏิปัตติ” ในภาษาบาลี ที่ภาษาไทย ใช้คำว่า “ปฏิบัติ” คืออะไร
ผู้ฟัง คือสติระลึกแล้วปัญญารู้ลักษณะของสภาพนั้นๆ แต่ว่าขั้นต้นของเขาคือ ...
สุ. นี่ไงคะ
ผู้ฟัง นี่หรือครับขั้นต้น
สุ. ขั้นต้นก่อนนั้น คือ ปริยัติ แล้วก็ปฏิบัติ แล้วก็ปฏิเวธ แต่ทั้ง ๓ นี้ก็ไกลกัน ไม่ใช่ว่าใกล้กันมาก ตามการสะสม ถ้าไม่ได้ฟังธรรมเลย ปริยัติไม่มีเลย ปฏิบัติได้ไหม ไม่ได้ ถ้าฟังธรรมเล็กๆ น้อยๆ ยังไม่มีความเข้าใจที่มั่นคง จะปฏิบัติถูกไหม
ผู้ฟัง ก็ยังไม่ถูกครับ แล้วอย่างไรจึงจะเรียกว่า ขั้นสูงของปริยัติครับ
สุ. มีความเข้าใจที่มั่นคงว่า ขณะนี้เป็นธรรม และเป็นอนัตตา ยิ่งขึ้น ไม่อย่างนั้นเราจะฟังเรื่องจักขุวิญญาณ รูปารมณ์ทำไม เพื่อจะได้เข้าใจถูกต้องจนกว่าจะประจักษ์จริงๆ
ที่มา ...