คุ้นกับเรื่องราวของจิต เจตสิก รูป แต่ไม่คุ้นกับตัวจริง
ผู้ฟัง การศึกษาพื้นฐานพระอภิธรรม แสดงว่าต้องเริ่มจาก ธรรมคืออะไร แล้วก็แตกเป็นจิต เจตสิก รูป แล้วเราก็เข้าใจแต่ละอย่าง รายละเอียดของจิตว่า มีเหตุปัจจัยเกิดอย่างไร มีชาติอะไร และเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย และรายละเอียดของรูปเป็นอย่างไร ถ้าเราเข้าใจตรงนี้ ก็จะทำให้ความเป็นเราน้อยลง เพราะจริงๆ แล้ว สิ่งเหล่านี้เท่านั้นเอง ต้องเริ่มต้นแบบนี้จนเข้าไปในกระดูกอย่างนี้เลยใช่ไหมคะ
สุ. ค่ะ มีจิต รู้ตัวจริงของจิตหรือยัง ฟัง มีจิต มีเจตสิก มีรูป ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ต่างหากไปเลย แต่เพราะไม่รู้ เมื่อจิตเกิดก็ยึดถือว่าเป็นเรา เราเห็น ความจริงเป็นสภาพธรรม หรือธาตุที่เป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้แจ้งลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ ว่าสิ่งที่ปรากฏขณะนี้เป็นอย่างนี้ ไม่เป็นอื่น เพราะเห็นสิ่งนี้ ธาตุที่สามารถเห็นแจ้งในสิ่งที่กำลังปรากฏ มีจริงๆ ไม่ใช่เรา เวลาที่ได้ยิน ก็เป็นอีกขณะหนึ่ง ไม่ใช่ขณะที่เห็น เสียงมีหลายเสียง เสียงก็ต่างๆ กันไป เสียงของสิ่งมีชีวิต เสียงของสิ่งที่ไม่มีชีวิต แม้แต่คน เวลาได้ยิน รู้ได้เลยว่า เสียงใคร ถูกต้องไหมคะ เพราะว่าเสียงแม้หลากหลาย แต่สัญญา ความจำ ก็จำได้ เสียงก็เป็นสภาพธรรมที่มีจริง ขณะที่เสียงปรากฏ ต้องมีธาตุที่กำลังได้ยินเสียง เสียงจึงปรากฏได้
เพราะฉะนั้นไม่มีคน แต่เป็นธรรมที่เป็นนามธรรมที่สามารถได้ยินเสียงในขณะนี้ เราคุ้นกับเรื่องราวของจิต เจตสิก รูป แต่ ไม่คุ้นกับตัวจริงของจิต เจตสิก และรูป
ผู้ฟัง ที่เกิดดับอยู่ทุกขณะใช่ไหมคะ
สุ. ค่ะ กำลังมีทั้งจิต ทั้งเจตสิก ทั้งรูป ไม่คุ้นเคยเลยสักอย่าง แต่กำลังฟังเรื่องราว เพื่อที่จะได้รู้จักตัวจริงๆ ของสภาพธรรม เมื่อไรที่สภาพธรรมปรากฏสามารถจะเข้าใจได้ นั่นคือฟังเข้าใจ จนกระทั่งเป็นสัจญาณ เป็นปัญญาที่รู้ความจริงของอริยสัจ ๔ ว่า สภาพธรรมขณะนี้เกิดแล้วดับ แม้ว่ายังไม่ประจักษ์ แต่ถ้าไม่เกิด จะปรากฏไม่ได้เลย ขณะใดที่สภาพธรรมใดปรากฏแล้ว หมายความว่าเกิดแล้ว และดับแล้วด้วย รวดเร็วมาก แต่ก็มีการเกิดดับสืบต่อ ก็อยู่ในโลกของความไม่รู้ความจริง จนกว่าจะค่อยๆ เข้าใจขึ้น
เพราะฉะนั้นการศึกษาธรรม ก็คือการที่จะเข้าใจขึ้น ไม่ใช่เราเข้าใจด้วย เป็นสภาพของเจตสิกประเภทหนึ่งซึ่งสามารถเห็นถูก เข้าใจถูก
ผู้ฟัง เพราะฉะนั้นก็คือความเข้าใจที่เราเรียนเรื่องชื่อ เรื่องราวของลักษณะธรรม ก็สามารถนำไปสู่ความเข้าใจสภาพธรรมได้
สุ. ปัญญาเจริญขึ้น เข้าใจถูกเพิ่มขึ้น ไม่ใช่มีสิ่งอื่นเลย นอกจากสิ่งที่กำลังปรากฏขณะนี้
ผู้ฟัง ซึ่งยากมากๆ เลยค่ะ
สุ. ก็เป็นการสรรเสริญพระปัญญาคุณทุกครั้งที่กล่าวว่า ยากมาก
ที่มา ...