ขณะนี้มีความเข้าใจที่มั่นคงหรือยัง
ผู้ฟัง ความเข้าใจขั้นคิดนึก คือ จริงๆ แล้ว พอฟังพระธรรม ก็มีความเข้าใจเพิ่มขึ้น แต่ว่าโอกาสที่จะเข้าใจผิดก็สูงมาก เนื่องจากว่า ไม่ใช่เป็นปัญญาที่รู้ลักษณะปรมัตถธรรมที่แท้จริง ซึ่งจริงๆ แล้วต้องมีลักษณะของเราเข้าใจ กับลักษณะของปัญญาเข้าใจ
สุ. ก็เป็นเรื่องที่กำลังคิด ระหว่างเราเข้าใจ กับปัญญาเข้าใจ ถูกต้องไหมคะ เป็นเราแน่นอนที่คิดค่ะ หรือใครคิดว่า ไม่ใช่เราที่คิดอย่างนี้
ผู้ฟัง ทีนี้จะให้ความเข้าใจถูก และตรง
สุ. จะให้ หรือที่จะเข้าใจถูก และตรงได้ เพราะพิจารณาไตร่ตรองว่า สิ่งที่กำลังได้ยินได้ฟังถูกต้องหรือเปล่า ไม่ใช่ไปจะให้ตรง จะให้เป็นอย่างนั้น จะให้เป็นอย่างนี้ แต่ขณะที่กำลังฟัง ก็ไม่ใช่เราที่พิจารณาไตร่ตรอง เป็นธรรมทั้งหมด จะไตร่ตรอง จะคิดพิจารณา ก็เป็นธรรมทั้งหมด แต่เพราะเหตุว่ายังไม่ได้เข้าใจถูกตามความเป็นจริงว่า ที่เรากล่าวว่า ทุกอย่างเป็นธรรม พอถึงเวลาจริงๆ เพียงแค่พูดว่า ทุกอย่างเป็นธรรม พอถึงเวลานี้ก็จะให้เป็นอย่างนั้น หรือจะให้เป็นอย่างนี้ ใช่ไหมคะ ก็แสดงให้เห็นว่า ไม่ได้เข้าใจว่าทุกอย่างเป็นธรรมจริงๆ กว่าจะมีความมั่นคง ก็คือว่าเมื่อฟังธรรมแล้วเข้าใจ แล้วแต่อะไรจะเกิดหรือเปล่า ถ้าเป็นความเข้าใจจริงๆ เมื่อเข้าใจว่า ทุกอย่างเป็นธรรม สภาพธรรมปรากฏในขณะนี้เกิดแล้วเพราะเหตุปัจจัย เปลี่ยนไม่ได้ บังคับไม่ให้เกิดไม่ได้ บังคับไม่ให้ดับไปไม่ได้ เพราะฉะนั้นอะไรจะเกิดขึ้นต่อไปข้างหน้า ก็มีเหตุปัจจัยจะให้เกิด มีความเข้าใจอย่างนี้มั่นคงหรือเปล่า ยังไม่ต้องไปถึงการประจักษ์แจ้งลักษณะของสภาพธรรม เพียงความมั่นคงว่า ขณะนี้เข้าใจ ต่อไปอะไรจะเกิดขึ้น ทำไมเดือดร้อน ในเมื่อเข้าใจอยู่แล้วว่า ทุกอย่างต้องเกิดตามเหตุตามปัจจัย เตรียมตัวไม่ได้ เปลี่ยนแปลงไม่ได้ จะไม่ให้สงสัยก็ไม่ได้ จะไม่ให้คิดก็ไม่ได้ แต่สะสมความมั่นคงในการเข้าใจว่า เป็นธรรม
ที่มา ...