การอบรมเจริญปัญญาคืออย่างไร
คุณอุไรวรรณ มีคำถามจากท่านผู้ฟังว่า ขอความกรุณาท่านอาจารย์อธิบาย “การอบรมเจริญปัญญา” นอกจากการฟังเพื่อให้เกิดความเข้าใจ เพื่อให้สติเกิดแล้ว ยังมีอะไรอีกบ้างไหมคะ
สุ. ขอประทานโทษนะคะ ควรคิดหรือไม่ควรคิด หรือฟังแต่คำตอบ คุณธีรพันธ์
อ.ธีรพันธ์ ครับ ก็ไมได้ฟังอย่างเดียวครับ ต้องอาศัยการอบรม อบรมจากขั้นการฟัง การพิจารณา ต้องแยกเป็นขั้นๆ ขั้นฟัง แล้วก็พิจารณา แล้วก็อบรมเจริญ ที่เรียกว่า “อบรมเจริญภาวนา” ให้มีให้เป็นบ่อยๆ ขึ้น ก็คือการอบรมเจริญสติปัฏฐานนั่นเอง เพราะสติปัฏฐานเกิดไม่ง่ายเลย ไม่ใช่ฟังแล้วสติเกิดได้ทันที เพราะว่าธรรมที่พระองค์ทรงแสดงนั้นยากมากจริงๆ ครับ
สุ. ขณะที่กำลังฟังคุณธีรพันธ์ กำลังฟังความคิดของคุณธีรพันธ์ ใช่หรือเปล่า ใช่ ถูกต้องไหมคะ กำลังฟังความคิดของคุณธีรพันธ์ กำลังฟังนั่น คิดเองด้วยหรือเปล่า แม้ว่าจะเป็นความคิดของใครก็ตามที่กำลังฟัง แต่ขณะที่ฟังต้องเป็นความคิดของตัวเองที่จะทำให้เข้าใจสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง เมื่อกี้ก็ไม่ได้ฟังคุณธีรพันธ์แล้ว และต่อไปวันนี้ก็อาจจะได้ฟังตอนบ่าย แต่ระหว่างที่ยังไม่ได้ฟัง คิดถึงที่ฟังคุณธีรพันธ์หรือเปล่า
นี่ก็แสดงให้เห็นว่า ความคิดมีหลากหลายมากมาย แม้ว่าฟังแล้วไม่คิดอีกก็ได้ ใช่ไหมคะ แล้วฟังแล้วก็ยังไม่ลืม ยังคิดถึงคำที่คุณธีรพันธ์พูดอีกก็ได้ เพราะฉะนั้นไม่ใช่เราสามารถบังคับได้ แต่เราสามารถรู้ว่า การฟังไม่ใช่เพียงได้ยิน แม้ว่าจะฟังเรื่องอะไรก็ตาม ใครก็ตาม ขณะที่ฟังก็มีการคิด มีการไตร่ตรอง และรู้ได้ว่า ขณะที่กำลังฟัง และคิดไตร่ตรอง เข้าใจแค่ไหน และหลังจากที่ฟังแล้ว ไม่ได้ฟังอีก จะมีการคิดอีกหรือเปล่า ก็แสดงให้เห็นว่า เรื่องที่จะคิดในวันหนึ่งๆ มากมาย และมักจะคิดเรื่องอื่น ไม่ได้คิดเรื่องธรรมที่ได้ฟัง
เพราะฉะนั้นถ้าจะเข้าใจขึ้น คิดเรื่องไหน ก็เป็นคำตอบของตัวเองที่จะมีความเข้าใจได้ว่า เมื่อมีการฟัง ไม่ใช่เพียงฟัง แต่แม้ขณะที่ฟัง ก็มีการไตร่ตรอง และขณะที่กำลังฟังไตร่ตรอง แม้ไม่ได้ฟังอีก จะมีปัจจัยที่จะคิดถึงธรรมที่ได้ฟังอีกหรือเปล่า ถ้าไม่มีก็อยู่เพียงแค่นั้น แต่ถ้ามีก็อาจจะไตร่ตรองเพิ่มเติม มีการขวนขวายเพิ่มเติม มีการอ่านด้วยตัวเอง ไตร่ตรองด้วยตัวเอง หรือฟังคนอื่น สนทนาธรรมกันก็ได้
เพราะฉะนั้นทั้งหมดเป็นเรื่องของแต่ละคนที่จะพิจารณาไตร่ตรองในสิ่งที่ได้ยินได้ฟัง ไม่ใช่ฟังแล้ว เป็นความเห็นของคุณธีรพันธ์ รับทราบ จบ ไม่ใช่อย่างนั้น แต่ก็ต้องรู้ว่าขณะที่ฟังมีความเข้าใจจริงๆ ในสิ่งที่ได้ฟัง เพราะว่าทุกคนก็ได้ยินคำว่า “อบรม” ขณะที่ไม่เข้าใจ แต่ฟัง อบรมหรือเปล่า แต่ขณะที่ฟังแล้วเข้าใจ อบรมปัญญา ไม่ใช่ไปอบรมอย่างอื่น เมื่อเข้าใจขึ้นอีก ปัญญาเพิ่มขึ้นอีก ก็เพราะอบรม ไม่ใช่เพียงครั้งเดียว แต่ว่าหลายๆ ครั้ง บ่อยๆ เนืองๆ
ที่มา ...