ธาตุ ทั้งหมดเป็น ๑๘ ประเภท
ผู้ฟัง ขออนุญาตถามเรื่องธาตุ
ท่านอาจารย์ โลภะเป็นธาตุ หรือเปล่า
ผู้ฟัง เป็นค่ะ
ท่านอาจารย์ โทสะเป็นธาตุ หรือเปล่า
ผู้ฟัง เป็นค่ะ
ท่านอาจารย์ เสียงเป็นธาตุ หรือเปล่า
ผู้ฟัง เป็นค่ะ
ท่านอาจารย์ ได้ยินเป็นธาตุ หรือเปล่า
ผู้ฟัง เป็นค่ะ
ท่านอาจารย์ คิดนึกเป็นธาตุ หรือเปล่า
ผู้ฟัง เป็นค่ะ
ท่านอาจารย์ สิ่งที่มีจริงทั้งหมดที่เป็นธรรมก็เป็นธาตุทั้งหมดค่ะ
ผู้ฟัง ถ้าเช่นนั้นเวลาศึกษาธาตุ ๑๘
ท่านอาจารย์ ประมวลธาตุทั้งหมดเป็น ๑๘ ประเภท แต่ถ้าแจกก็คือทุกอย่าง อย่างธรรมธาตุ ก็คือโลภะ โทสะ โมหะ เจตสิก นี่คือการแยกละเอียด ธรรมธาตุก็ต้องเว้นธาตุอื่นๆ ที่ได้แจกออกไปแล้ว
ผู้ฟัง ซึ่งเวลาศึกษาจะรู้สึกว่าละเอียด และงง ไม่ค่อยจะเข้าใจ
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นต้องเข้าใจสิ่งที่ได้ยินได้ฟังจริงๆ ไม่เข้าใจก็ไตร่ตรองจนกว่าจะเป็นความเข้าใจ แต่ว่าอย่าข้าม และอย่าคิดว่าเข้าใจแล้ว ซึ่งจะสับสน ถ้าไม่เข้าใจจริงๆ
ผู้ฟัง ก็ต้องฟังให้เข้าใจจริงๆ ตรงไหนที่ติด ก็ไปดูว่า จริงๆ แล้วคืออะไร อย่างไร
ท่านอาจารย์ ความจริงก็ทนต่อการพิสูจน์ สามารถค่อยๆ ไตร่ตรอง ค่อยๆ เข้าใจได้ ตามกำลังของการพิจารณา
ผู้ฟัง ความเข้าใจยังไม่มั่นคง คือ ปัญญายังไม่พอ อย่างเช่นเรื่องธาตุ ฟังซีดีตั้งหลายครั้ง แต่พอสนทนาธรรมก็
ท่านอาจารย์ ถ้าทุกอย่างที่มีจริงเป็นธาตุทั้งหมด จะใช้คำว่า “ธาตุ” หรือ “ธรรม” ก็ได้ เพราะฉะนั้นจากคำเดียว คือ ธรรม หรือธาตุ แยกเป็นนามธาตุกับรูปธาตุได้ไหม เพราะว่าลักษณะต่างกัน นามธาตุไม่มีรูปร่างใดๆ เลยทั้งสิ้น ปราศจากรูปแม้แต่เป็นรูปที่ละเอียดสักเท่าไร ก็ไม่มี เป็นธาตุรู้ คิดถึงธาตุนั้นซิคะ ขณะนี้มี ไม่มีรูปร่าง ไม่ใช่รูปร่าง ไม่ใช่รูปใดๆ แต่เป็นธาตุที่เกิดแล้วเห็น เกิดแล้วจำ เกิดแล้วรู้สึก เกิดแล้วคิด เกิดแล้วเสียใจ เกิดแล้วดีใจ นี่คือธาตุทั้งหมดเลย เพราะไม่ใช่เรา มีจริงๆ เป็นลักษณะของธาตุแต่ละอย่าง เพราะฉะนั้นจากคำว่า “ธาตุ” หรือ “ธรรม” คำเดียว แต่ว่าธรรมก็หลากหลายแล้วแยกประเภทใหญ่ๆ เป็นนามธาตุกับรูปธาตุ เริ่มจากอย่างนี้ รูปธาตุก็เป็นสภาพที่ไม่สามารถจะรู้อะไรได้เลยทั้งสิ้น แม้มองไม่เห็น อย่างกลิ่น มองไม่เห็นเลย แต่กลิ่นไม่ใช่สภาพรู้ เพราะฉะนั้นกลิ่นเป็นธาตุอะไรคะ
ผู้ฟัง เป็นรูปธาตุ
ท่านอาจารย์ เป็นธรรม หรือเปล่า
ผู้ฟัง เป็นค่ะ
ท่านอาจารย์ และถ้าศึกษาแล้วก็ทราบว่า มีธรรมที่เป็นปรมัตถธรรม ๔ คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน ก็สามารถกล่าวได้จากความเข้าใจว่า เสียงเป็นปรมัตถธรรมอะไร
ผู้ฟัง เป็นรูป
ท่านอาจารย์ เป็นธาตุอะไรคะ
ผู้ฟัง เป็นรูปธาตุ คือเข้าใจหลักใหญ่ แล้วไม่ต้องไปติดคำสองคำที่เรายังไม่เข้าใจ
ที่มา ...