ผมคิดอย่างนี้ จะเป็น สติปัฏฐาน ๔ ได้หรือไม่
ขออ่านจดหมายจากจังหวัดเชียงราย ท่านผู้ฟังถามว่า
ผมขอเรียนถามท่านอาจารย์สักอย่างหนึ่ง เพื่อแก้ความข้องใจของผม เพราะผมเป็นชาวจังหวัดเชียงราย เวลาผมจะพูดกับท่านอาจารย์โดยภาษาไทย ผมก็พูดไม่ค่อยถนัด คือ ผมจะถามในรายการหนังสือ ขออภัยโทษนะ การที่ว่า ทุกครั้งให้รู้จักอิริยาบถทั้ง ๔ หรือ ๖ นั้น คือ อาการยืน เดิน นั่ง นอน ตึง ไหว ให้รู้จักนั้น ผมก็พยายามทำอย่างเต็มที่ ผมไม่รู้ว่าจะเป็นสติปัฏฐาน ๔ หรือไม่ คือ
เมื่อผมทำงาน ผมได้เอาจิตลงอยู่เท้าทั้งสอง เมื่อเท้าซ้ายยก ผมก็ว่าซ้าย เวลาเท้าขวายก ผมก็ว่าขวา และจิตนึกคิดอยู่ตลอดเวลา เดินอยู่ผมก็นึก เท้าซ้ายขวา ซ้ายขวา อยู่เนืองๆ ทุกวันนะ เมื่อผมนึกดังนี้ จะเป็นสติปัฏฐานหรือไม่
อีกอย่างหนึ่ง เวลาตักดิน ผมก็นึก และคิดอยู่ทุกอิริยาบถ เมื่อผมนั่งพักงาน ชักจะง่วงหน่อย ทีนี้ผมจึงเอาตาจ้องมองดูใบโพธิ์ที่หน้างานของผม มองดูใบโพธิ์จนชัด ทีนี้แล้วผมจึงนั่งหลับตาให้หายง่วง แต่ใจผมไม่หลับ ยังต้องจ้องมองใบโพธิ์อยู่ตามเวลาอันเล็กน้อยนั้น ผมรู้สึกชื่นใจมาก เหมือนผมได้เห็นพระอริยเจ้า พระอริยเจ้านั้นจิตใจของท่านคงจะเหมือนใบโพธิ์ และยอมรับธรรมชาติตามดินฟ้าอากาศอยู่เรื่อย ไม่ยอมกระด้างกระเดื่อง ยอมรับสายลมเมื่อเวลาลมแผ่วมา ผมคิดอย่างนี้ จะเป็น สติปัฏฐาน ๔ ได้หรือไม่ ดังนี้ ขอขอบคุณท่านอาจารย์สุจินต์ เฉลยให้ผมฟังด้วย
สุ. การที่จะเจริญสติปัฏฐานนั้น จะต้องเข้าใจลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏในขั้นของการฟังก่อน ให้เข้าใจว่า ลักษณะใดเป็นสภาพของนามธรรม ลักษณะใดเป็นสภาพของรูปธรรม เพื่อสติจะได้เกิดระลึกรู้ตรงลักษณะของสภาพนามธรรม และรูปธรรม ทางตา หรือทางหู หรือทางจมูก หรือทางลิ้น หรือทางกาย หรือทางใจ ให้เข้าใจชัดเจนว่า เป็นลักษณะของสภาพธรรมแต่ละลักษณะ แต่ละชนิด ซึ่งไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน
กำลังนั่ง กำลังนอน กำลังยืน กำลังเดิน กำลังเห็น กำลังคิด กำลังเป็นสุข กำลังเป็นทุกข์ จะมีสภาพธรรมที่เป็นของจริงที่ปรากฏ มีลักษณะแต่ละลักษณะให้สติระลึกรู้ได้ ขณะที่กำลังยืนเดี๋ยวนี้ มีสภาพธรรมอะไรที่กำลังปรากฏให้รู้ได้
นี่เป็นปัญญาขั้นต้นที่จะต้องพิจารณา รู้ และสติจึงสามารถที่จะระลึกตรงลักษณะนั้นได้ แต่อย่าคิดที่จะทำวิปัสสนาโดยที่ไม่ได้เข้าใจในลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏว่า ลักษณะใดเป็นนามธรรม ลักษณะใดเป็นรูปธรรม ต้องให้เข้าใจเสียก่อน สติจึงจะระลึกรู้ได้ อย่าเพิ่งรีบไปทำวิปัสสนา
ที่มา ...