ปุถุชนยังเป็นผู้ที่แสวงหากาม

การแสวงหารูปของทุกคน ต้องมี แล้วแต่ว่าเราจะมีการติดรูปนั้นมากน้อยแค่ไหน แม้แต่รถยนต์ ชอบรูปอะไร ไฟชนิดไหน สีอะไร ทุกอย่างหมดในชีวิต รูปขันธ์เป็นสิ่งที่ติดข้อง แล้วก็ยากที่จะดับได้ ผู้ที่จะละความยินดีติดข้องในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส ต้องรู้แจ้งอริยสัจธรรม ดับกิเลสถึงความเป็นพระอนาคามีบุคคล เพราะเหตุว่ามีปุถุชนที่ไม่ได้รู้แจ้งสภาพธรรมเลย ยังเต็มไปด้วยความไม่รู้ในลักษณะของธรรม และก็สำหรับผู้ที่รู้แจ้งอริยสัจธรรมขั้นต้น เป็นพระโสดาบัน สามารถที่จะดับความเห็นผิดทั้งหมด ไม่เกิดอีกเลย จะมีการเกิดอีกเพียง ๗ ชาติ แต่ยังติดในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส ในโผฏฐัพพะ ภาษาบาลีใช้คำว่า “กาม” เป็นสิ่งที่น่าพอใจ

ความหมายของ “กาม” หมายความถึงสิ่งใดก็ตามที่เป็นที่ตั้งของความยินดี ความพอใจ และแม้แต่ความพอใจนั้นเองก็เป็นกิเลสกาม พอใจเป็นกิเลสชนิดหนึ่งซึ่งพอใจติดข้องในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส หรือภาษาบาลีใช้คำว่า โผฏฐัพพะ และสิ่งที่เป็นที่ติดข้อง คือ วัตถุกาม คือสิ่งที่เป็นที่ตั้งของความพอใจ

เพราะฉะนั้นเราเริ่มรู้จักตัวเราในวันหนึ่ง เริ่มเห็นกิเลสทางตา ติดข้องในรูป สีสันวัณณะต่างๆ ทางหู ติดข้องในเสียง ดนตรีนานาชนิด ดนตรีไทย ดนตรีภาคต่างๆ เพลงต่างๆ