ถ้ามีกาย เป็นพระอรหันต์ก็ยังต้องทุกข์กาย

พระอรหันต์ผู้ที่ดับกิเลสหมดแล้ว ท่านยังต้องมีทุกข์กาย ตราบใดที่มีกาย ก็เป็นที่นำมาซึ่งทุกข์ ความป่วยไข้ต่างๆ แต่ไม่มีทุกข์ใจเลย

เพราะฉะนั้นต่อไปนี้ เราก็จะรู้สภาพที่เกิดกับเราว่า ตรงไหนเป็นทุกข์กาย และตรงไหนเป็นทุกข์ใจ เพราะว่าถึงแม้ว่ากายของเราแข็งแรง สุขภาพดี แต่วันนี้เป็นทุกข์ทั้งวัน ได้ไหมคะ ใจเป็นทุกข์ เพราะฉะนั้นลักษณะนั้นเป็นเพราะกิเลส เป็นสิ่งซึ่งตราบใดที่ยังมีกิเลสอยู่ ก็จะทำให้มีความรู้สึกอย่างนั้น แต่ว่าถ้าไม่มีกิเลสแล้ว ดับกิเลสแล้วก็ตาม แต่ก็ยังมีทุกข์กายและสุขกายได้ แต่เรื่องของใจก็เป็นเรื่องที่จะเห็นได้ว่า ถ้ามีกิเลสมากทุกข์ก็มาก มีกิเลสน้อยทุกข์ก็น้อย