ที่รู้ได้เพราะสติระลึกสภาพธรรมได้

มีสภาพธรรมปรากฏอยู่แล้ว ทุกขณะ ไม่มีใครหนีพ้นสภาพธรรมได้เลย แต่อวิชชารู้ไม่ได้ เพราะฉะนั้นที่สติที่ปัญญาจะรู้ได้ ก็เพราะมีการระลึกได้ว่า ขณะนี้ ทางตา มีสิ่งที่กำลังปรากฏให้เห็น เพราะฉะนั้นสภาพที่กำลังเห็นนั้นเป็นนามธรรม เป็นอาการรู้เป็นลักษณะรู้ ซึ่งไม่ใช่ได้ยิน

นี่ก็แสดงให้เห็นความต่างกันแล้วของทางตากับทางหู ซึ่งสติจะต้องระลึก แล้วแต่ว่าจะเป็นทางตาบ้าง หูบ้าง ลิ้นบ้าง กายบ้าง ใจบ้าง มีอยู่ตลอดเวลาให้ระลึกขณะใดที่ไม่หลับ

ก็เป็นของที่ยากนะคะ เพราะเหตุว่าธรรมมีแต่ไม่ระลึก เพราะเหตุว่าไม่เคยรู้มาก่อนว่า นี่คือธรรม ซึ่งไม่ใช่ตัวตน แต่เมื่อฟังแล้วเข้าใจแล้ว กว่าจะไม่ใช่ตัวตนจริงๆ ก็เพราะเหตุว่าสติระลึกที่แต่ละลักษณะซึ่งเกิดแล้วดับ เพราะฉะนั้นจะไม่มีการคิดถึงอดีตที่ผ่านไปแล้ว หรือสิ่งที่ยังมาไม่ถึง เพราะเหตุว่ากำลังมีสภาพธรรมใดปรากฏ สติระลึกตรงลักษณะของสภาพธรรม