จะเมตตาทันทีได้อย่างไร

ผู้ฟัง เรียนถามว่าจะพิจารณาอย่างไรดีที่จะให้มีเมตตา เมื่อมีผู้กำลังโกรธเราอยู่ โดยที่เราไม่ได้โกรธตอบ บอกว่า เมตตา เมตตา เป็นแต่เพียงคำท่อง จะเมตตาทันทีได้อย่างไร

ท่านอาจารย์ จริงๆ เป็นเรื่องการอบรม ได้อย่างไรทันทีนั้นหมดหวัง มีเหตุปัจจัยของโทสะ โทสะก็ต้องเกิด แต่ใครก็ตามที่ได้ศึกษาธรรม ได้อบรมเจริญสติปัฏฐาน เป็นหนทางเดียวที่ทำให้รู้ว่า โกรธอะไร ไม่มีอะไรที่โกรธ ทุกสิ่งที่เกิดแล้วก็ดับหมด ไม่มีอะไรเหลือ ไม่มีอะไรที่เป็นตัวตนเลยสักอย่างเดียว เป็นเพียงความคิด ถ้าจิตไม่คิด จะไม่มีบุคคล ไม่มีสัตว์ ไม่มีวัตถุใดๆ ทั้งสิ้น มีแต่ปรมัตถธรรม ทางตาที่กำลังเห็น ถ้าไม่คิดก็ไม่มีใคร หูที่กำลังได้ยินเสียง ถ้าไม่คิดก็ไม่มีเรื่องราวที่เขากำลังพูดถึงเรา แล้วจิตของคนที่กำลังพูดถึงเรา ที่ทำให้เราคิดว่าไม่ดี แล้วเราโกรธเขา จิตนั้นก็ดับไปแล้ว แล้วไม่มีตัวเขาเลยจริงๆ ไม่มีใครเลย มีแต่สภาพธรรมซึ่งเกิดดับ แล้วจะไปโกรธอะไร นอกจากเราเองคิดเอง และขณะนั้นลืมส่องกระจก เพราะเหตุว่าพระธรรมคือแว่นส่องตัวเอง เหมือนกระจกเงา ถ้ามีสติขณะใด ไม่เห็นอย่างอื่น นอกจากเห็นจิตของตัวเอง นั่นคือปัญญาที่พิจารณาว่า ขณะที่พูด จิตเป็นกุศลหรือเป็นอกุศล ขณะที่คิด จิตเป็นกุศลหรืออกุศล ขณะที่กำลังโกรธ คนอื่นไม่เดือดร้อนเลย เพราะไม่มีใคร นอกจากจิต โลกใบนี้ใบเดียวของแต่ละคนที่กำลังเพิ่มเติมสีดำเข้าไปอีก ความสกปรกเข้าไปอีกทุกขณะจิต และยังต้องการให้จิตเป็นอย่างนั้นหรือ และไม่มีทางซักฟอกเลย นอกจากปัญญาซึ่งเห็นโทษจริงๆ พร้อมสติที่ระลึก แต่ไม่ใช่ว่า ฉันไม่อยากโกรธเวลาที่มีคนว่าฉัน ไม่ได้ค่ะ มีเหตุปัจจัยของโกรธ โกรธก็เกิด

เพราะฉะนั้น ทุกอย่างเป็นเรื่องของการอบรมที่จะต้องรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริงว่า ตราบใดที่ยังไม่รู้ลักษณะของธรรมว่า เป็นธรรม ยังไม่ประจักษ์การเกิดขึ้น และดับไป ความเห็นผิด ความยึดมั่นในตัวเราก็ต้องมี ในบุคคลอื่นก็ต้องมี เมื่อมี ก็ต้องมีความโกรธบ้าง ความโลภบ้าง จนกว่าจะไม่มีตัวเรา ถึงอย่างนั้นความโกรธก็จะดับได้ต่อเมื่อเป็นพระอนาคามีบุคคล

นี่ก็แสดงให้เห็นว่า ในเมื่อความโกรธก็เป็นธรรม มีเหตุปัจจัยก็ต้องเกิด ถ้าเห็นว่าเป็นธรรมแล้วก็จบไปเลย ไม่ต้องถามว่า พิจารณาอย่างไร เพราะเหตุว่าเป็นธรรมเท่านั้น อะไรจะเกิดก็เกิด แล้วก็ค่อยๆ รู้ไป