ผัสสเจตสิก ไม่ใช่เหตุปัจจัย

เมื่อกล่าวถึงผัสสเจตสิก ซึ่งเป็นเจตสิกหนึ่งในอัญญสมานาเจตสิก ๑๓ หรือในสัพพจิตตสาธารณเจตสิก ๗ ซึ่งเกิดกับจิตทุกดวง ก็จะทราบได้ว่าผัสสเจตสิกไม่ใช่เห-ตุปัจจัย เป็นปัจจัยอื่นได้ แต่ไม่ใช่ในความเป็นเหตุอย่างโลภะ โทสะ โมหะหรืออโลภะ อโทสะ อโมหะ

เพราะฉะนั้นถึงแม้ว่าจะไม่ใช่เหตุ แต่เพราะผัสสะกระทบจึงนำมาซึ่งผล เช่นเกิดความยินดี หรือความโกรธบ้าง ทำให้เกิดความประทุษร้ายบ้าง ทำให้เกิดอกุศลกรรมทางกาย ทางวาจาบ้าง หรือกุศลกรรมทางกาย ทางวาจาบ้าง เพราะผัสสะเป็นผัสสาหาร เป็นอาหารปัจจัย แต่ไม่ใช่เป็นเห-ตุปัจจัย เพราะเหตุว่าไม่ใช่เจตสิก ๖