พระอานนท์ผู้เป็นพระอุปัฏฐาก ทราบการจาริกของพระผู้มีพระภาค

ข้อความในปปัญจสูทนี อรรถกถามัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ ปาสราสิสูตร มีข้อความที่แสดงว่า ท่านพระอานนท์ผู้เป็นพระอุปัฏฐากย่อมทราบการประทับ การเสด็จ การจาริกของพระผู้มีพระภาค โดยกิริยาอาการของพระองค์ ท่านพระเถระทราบว่า วันนี้พระศาสดาประทับอยู่ที่พระเชตวัน ทรงพักผ่อนกลางวันในบุพพาราม วันนี้เสด็จเข้าบิณฑบาตลำพังพระองค์ วันนี้แวดล้อมด้วยพระภิกษุสงฆ์ เวลานี้เสด็จจาริกไปในชนบท โดยถือนัยตามกิริยาที่พระผู้มีพระภาคทรงกระทำ คือ วันที่พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน ทรงมีพระประสงค์จะทรงพักผ่อนกลางวันในบุพพารามในเวลาใด ในเวลานั้นก็ทรงเก็บเสนาสนะและเครื่องบริขาร และท่านพระอานนท์เถระก็เก็บไม้กวาดและสักการะที่บุคคลนำมาบูชา เป็นต้น แม้ในเวลาที่ประทับอยู่ในบุพพารามและเสด็จมาพักกลางวันที่พระเชตวัน ก็นัยนี้เหมือนกัน

ก็คราวใดทรงมีพระประสงค์จะเสด็จไปบิณฑบาตตามลำพัง คราวนั้นก็จะทรงปฏิบัติพระภาระกิจแต่เช้า เข้าพระคันธกุฏี ปิดพระทวาร เข้าผลสมาบัติ ท่าน พระอานนท์เถระก็ทราบด้วยสัญญาณนั้นว่า วันนี้พระผู้มีพระภาคประสงค์จะเสด็จไปทรงอนุเคราะห์ผู้ควรตรัสรู้ตามลำพังพระองค์เดียว ท่านพระอานนท์ก็ให้สัญญาณแก่ภิกษุทั้งหลายให้ไปบิณฑบาตโดยไม่ตามเสด็จพระผู้มีพระภาค ก็คราวใดมีพระประสงค์ให้ภิกษุทั้งหลายตามเสด็จไปบิณฑบาต คราวนั้นก็จะทรงแง้มพระทวารพระคันธกุฏี ประทับนั่งเข้าผลสมาบัติ แต่คราวใดมีพระพุทธประสงค์จะเสด็จจาริกไปในชนบท คราวนั้นจะเสวยเกินคำ ๒ คำ แล้วเสด็จจงกรมไปๆ มาๆ ทุกเวลา ท่านพระอานนท์เถระทราบด้วยสัญญานั้น จึงให้สัญญาณแก่ภิกษุทั้งหลายว่าพระผู้มีพระภาคทรงมีพระพุทธประสงค์จะเสด็จจาริกไปในชนบท พวกท่านจงทำกิจที่ควรทำของท่านเสีย