บรรลุธรรมโดยไม่ได้ฟังพระธรรมมีไหม
ผู้ฟัง มีคนในสมัยพุทธกาลบรรลุเป็นพระอรหันต์ โดยไม่เคยฟังธรรมของพระพุทธเจ้า หรือไม่เคยไปนั่งปฏิบัติธรรม อ่านพระไตรปิฎก แต่โดยเหตุบังเอิญ ไม่ทราบว่าจะตรงกับที่ท่านอาจารย์กล่าวหรือไม่
ท่านอาจารย์ พุทธะ คือ ๑. พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า สูงที่สุด คือผู้ที่บำเพ็ญพระบารมีพร้อมด้วยพระพลญาณอย่างอื่นๆ ประกอบด้วย นอกจากสัมมาสัมโพธิญาณ ท่านเป็นผู้เลิศสูงสุด หาบุคคลใดเปรียบไม่ได้เลยในที่ทุกสถาน นั่นคือพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ในพระชาติที่ทรงตรัสรู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง แต่ไม่ได้หมายความว่า ในชาติก่อนๆ ไม่เคยฟังพระสูตร ไม่เคยฟังพระธรรม ไม่เคยฟังพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ ไม่ได้หมายความอย่างนั้น แม้พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นี้ ก็ได้พบพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ มา ๒๔ พระองค์ หลังจากที่ตั้งความปรารถนาแทบพระบาทของพระทีปังการสัมมาสัมพุทธเจ้า
เพราะฉะนั้น ในชาติที่ทรงตรัสรู้ด้วยพระองค์เองเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ในชาตินั้นจะไม่มีพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพร้อมกันกับพระองค์เลย เพราะว่าต้องเป็นผู้เลิศที่สุด และเมื่อสมัยพระธรรมของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าลบเลือนสูญไปแล้ว บุคคลใดที่ได้สะสมปัญญามาก็สามารถถึงกาลที่จะรู้แจ้งอริยสัจธรรมด้วยตนเอง เป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า คือผู้ที่ตรัสรู้ด้วยตนเอง โดยไม่อาศัยการฟังจากบุคคลอื่นมี ๒ อย่าง คือ พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ๑ และพระปัจเจกพุทธเจ้า ๑ พระปัจเจกพุทธมีมากมายหลายพระองค์ เพราะแต่ละบุคคลได้เคยฟังพระธรรมมาในอดีต และได้สะสมปัญญามาในอดีต ถึงกาลสมัยที่จะรู้แจ้งอริยสัจธรรม ก็รู้แจ้งอริยสัจธรรมหลายๆ องค์ได้ ไม่จำกัด เพราะเหตุว่าไม่ใช่เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
นี่คือพระพุทธเจ้า ๒ อย่าง คือ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระปัจเจกพุทธ นอกจากนั้นแล้วเป็นพระพุทธสาวก แม้แต่ท่านพระสารีบุตร ในสมัยพระผู้มีพระภาคพระองค์นี้ ผู้มีปัญญารองจากพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า คือ ท่านพระสารีบุตร ก็ยังต้องอาศัยการฟังธรรม
เพราะฉะนั้น จะไม่มีเลยที่ใครที่ไม่ใช่พระปัจเจกพุทธ และพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วจะรู้แจ้ง้อริยสัจธรรมด้วยตนเอง