มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ

มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ เพราะเหตุว่า ถ้าไม่มีความเพียรที่จะระลึกพิจารณารู้ลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏ กี่ภพ กี่ชาติ ก็ไม่ประจักษ์ในลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏตามความเป็นจริงได้ ซึ่งปรากฏตลอดเวลา เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะเป็น กาย เวทนา จิต ธรรม ก็ต้องมีความเพียรอย่างนี้ คือ เพียรรู้ เวทนาเคยรู้บ้างไหม เคยระลึกได้บ้างไหมว่า กำลังรู้สึกเฉยๆ ใน ขณะที่กำลังเห็น ความรู้สึกเฉยๆ มีจริง เคยระลึกได้บ้างไหมว่า เป็นแต่เพียงความรู้สึกลักษณะหนึ่งเท่านั้น หรือเวลาที่เป็นสุข เคยระลึกได้บ้างไหมว่า เป็นเพียงสภาพความรู้สึกชนิดหนึ่งเท่านั้น เวลาที่ความทุกข์เกิดขึ้น เคยระลึกได้บ้างไหมว่า เป็นแต่เพียงสภาพความรู้สึกชนิดหนึ่งเท่านั้น ไม่ใช่เพียรที่อื่น แต่เพียรระลึกรู้ความรู้สึกที่เกิดปรากฏ ไม่ว่าจะเป็นความรู้สึกเฉยๆ ความรู้สึกดีใจ ความรู้สึกเสียใจว่า สภาพลักษณะในขณะนั้นไม่ใช่ตัวตน เพื่อจะได้รู้ชัดในความเกิดขึ้น และดับไปของความรู้สึกต่างๆ จึงต้องมีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ