จิตกับใจต่างกันอย่างไร

ถาม จิตกับใจเหมือนกันหรือต่างกันอย่างไร

ท่านอาจารย์ ภาษาบาลีไม่มีคำว่า ใจ แต่มีคำว่า จิตตัง เพราะฉะนั้น ภาษาไทยใช้คาว่ จิตใจ หมายความว่าใช้คำเดิม และเพิ่มคำภาษาไทยมาด้วย บางครั้งก็ใช้คำว่า ใจ บางครั้งก็ใช้คำว่า จิต แต่จิตใจก็หมายความถึงสภาพที่เป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้ ใช้คำว่า จิต ก็ได้ คำว่า ใจ ก็ได้ หทยะ ก็ได้ วิญญาณ ได้ มนัส ได้ มโน ได้ หมายความถึงจิตทั้งหมด เฉยๆ ก็เป็นจิต ถ้าไม่มีจิต จะเฉยไม่ได้ แต่ความรู้สึกเฉยๆ เป็นเวทนาเจตสิกที่เกิดกับจิต จิตเป็นสภาพที่เป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้ และมีเจตสิก ๕๒ ประเภท เจตสิกรู้อารมณ์ด้วย

จิตเป็นสภาพรู้ เป็นใหญ่ เป็นประธาน เป็นมนินทรีย์

กลั้นลมหายใจก็ยังมีเห็น ยังมีได้ยิน เพราะฉะนั้น ก็ยังมีจิตอยู่ ไม่มีใครสามารถดับจิตได้เลย ต้องเป็นผู้ได้ฌานสมาบัติขั้นสูง จึงจะเข้านิโรธสมาบัติได้ จึงจะดับจิต เจตสิกได้ ก่อนจะถึงปรินิพพาน