จิตอยู่ที่ไหนระหว่างสมองกับหัวใจ

ถาม จิตอยู่ส่วนไหนของร่างกาย บางคนว่าจิตอยู่ที่มันสมอง บางคนว่าอยู่ในหัวใจ จริงหรือไม่

ท่านอาจารย์ จิตมีที่เกิด ๖ ที่ เรียกว่า "วัตถุ ๖" เป็นรูป ๖ รูป คือ

จักขุปสาทรูป เป็นที่เกิดของจักขุวิญญาณ จิตเห็นในขณะนี้

โสตปสาทรูป เป็นที่เกิดของโสตวิญญาณ จิตได้ยินในขณะนี้

ฆานปสาทรูปที่กลางจมูก เป็นที่เกิดของฆานวิญญาณ จิตที่ได้กลิ่น

ชิวหาปสาทรูป เป็นที่เกิดของชิวหาวิญญาณ จิตที่ลิ้มรส

และกายปสาทรูปที่ซึมซาบอยู่ทั่วร่างกาย เป็นที่เกิดของกายวิญญาณจิตในขณะที่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ซึ่งเย็นบ้าง หรือร้อนบ้าง หรืออ่อนบ้าง หรือแข็งบ้าง และหทยวัตถุ เป็นวัตถุที่ ๖ เป็นที่เกิดของจิต

เวลาที่เพิ่งเกิดในครรภ์ของมารดา รูปเล็กมากทีเดียว ในขณะที่ปฏิสนธิจิตเกิดขึ้นจะมีกลุ่มของรูป ซึ่งภาษาบาลีใช้คำว่า "กลาป" ๓ กลาปเกิดพร้อมกับปฏิสนธิจิต ซึ่งมองด้วยตาไม่เห็น เพราะว่าเป็นกลุ่มของรูปเพิ่งจะเกิดแล้วก็เล็ก มาก กลุ่มหนึ่งเป็นกลุ่มของกายปสาทรูป อีกกลุ่มหนึ่งเป็นกลุ่มของภาวรูป อีกกลุ่มหนึ่งเป็นกลุ่มของรูปที่เป็นที่เกิดของจิต ชื่อว่า หทยรูป

แสดงให้เห็นว่าในภูมิที่มีขันธ์ ๕ นั้น จิตจะเกิดโดยไม่อาศัยรูปไม่ได้เลยในขณะนี้มีรูปซึ่งเป็นที่เกิดของจิต ในขณะที่เห็น ในขณะที่ได้ยิน ในขณะที่คิดนึก

เพราะฉะนั้น เวลาที่เกิดใหม่ๆ ยังไม่มีรูปร่างของหัวใจเลย แต่ที่เป็นหทยรูป เพราะว่าเป็นรูปที่เป็นที่อาศัยเกิดของปฏิสนธิจิต และเมื่อเจริญเติบโตขึ้น รูปร่างกายสมบูรณ์ครบถ้วนขึ้น รูปที่เป็นที่เกิดของจิตซึ่งเป็นหทยรูป ไม่ใช่ตา หู จมูก ลิ้น กายนั้น จะอยู่ที่กลางหัวใจ ซึ่งเป็นรูปที่เกิดเพราะกรรม ถึงแม้ว่าจะตัดหัวใจออกหรือว่าจะมีการเปลี่ยนหัวใจก็ตาม รูปเกิดดับเร็วมาก ฉะนั้น ในขณะที่หัวใจออกไปอยู่นอกร่างกาย ถ้าบุคคลนั้นยังไม่สิ้นชีวิตกรรมก็ทำให้หทยรูปเกิดที่ส่วนหนึ่งส่วนใดซึ่งจะทำให้จิตดำรงอยู่ได้ในขณะนั้น

เพราะฉะนั้น ต้องทราบว่ารูปกำลังเกิดดับอย่างรวดเร็วด้วย และปกติเมื่อมีรูปร่างที่สมบูรณ์แล้วหทยวัตถุซึ่งเป็นที่อาศัยเกิดของจิตอื่นๆ นอกจากจิตเห็น จิตได้ยิน จิตได้กลิ่น จิตลิ้มรส จิตที่รู้กระทบสัมผัสแล้ว จิตอื่นทั้งหมดเกิดที่หทยวัตถุ แต่ว่าหทยวัตถุนั้นก็เกิดเพราะกรรม

ในขณะนี้รูปกำลังดับอย่างรวดเร็ว และกรรมก็ทำให้รูปเกิดอย่างเร็วด้วย เพราะฉะนั้น ไม่ต้องคำนึงถึงรูปซึ่งเกิดแล้วดับแล้ว ขณะนี้รูปใดไม่ปรากฏ รูปนั้นเกิดแล้วดับแล้ว ทุกคนคิดว่ามีตัวนั่งอยู่ทั้งตัว แล้วมีทั้งตา หู จมูก ลิ้น กาย มีทั้งรูป ร่าง แขน มือ เท้า แต่ตามความเป็นจริงแล้วรูปเกิดแล้วดับเร็วมาก ฉะนั้น รูปใดแม้ไม่ปรากฏ รูปนั้นก็เกิดแล้วก็ดับแล้ว