อัปปนาสมาธิประกอบด้วยปัญญาไหม

ถาม ในหนังสือท่านกล่าวว่า อัปปนาสมาธิเป็นสมาธิที่ดิ่งลงไป ไม่มีปัญญาเกิดขึ้น เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว จะมีวิธีการอย่างไรให้เกิดปัญญา

ท่านอาจารย์ ไม่ทราบหนังสือเล่มไหน ถ้าเป็นจากพระไตรปิฎกแล้ว อัปปนาสมาธิประกอบด้วยสติสัมปชัญญะสมบูรณ์ ประกอบพร้อมด้วยปัญญา แล้วขณะนั้นมีความตั้งใจมั่นในอารมณ์ที่ทำให้จิตสงบจนกระทั่งเป็นฌานจิต ไม่รู้อารมณ์ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย

ขณะนี้ถ้าไม่มีสติสัมปชัญญะทั้งๆ ที่มีจิต ก็ไม่สามารถจะรู้ได้ว่า จิตเป็นกุศล หรือเป็นอกุศล

เพราะฉะนั้น การที่จะให้จิตถึงอัปปนาสมาธิ เป็นสัมมาสมาธิ เป็นการอบรมเจริญสมถภาวนาต้องประกอบด้วยสติสัมปชัญญะ จึงสามารถที่จะรู้ว่า ขณะนี้ถ้าเป็นอกุศล เป็นอกุศลประเภทใด เพราะว่าลักษณะของอกุศลนั้นปรากฏให้รู้ เมื่อปัญญาเห็นอกุศลตามความเป็นจริง ก็จะนึกถึงอารมณ์ที่เป็นกุศลแทนอารมณ์ที่ทำให้จิตเป็นอกุศลจนกว่าจิตจะตั้งมั่นถึงอัปปนาสมาธิ เพราะฉะนั้น ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะสมบูรณ์