เศษของกรรมมี เศษของวิบากมีหรือไม่

ผู้ฟัง เมื่อกี้อาจารย์พูดถึงเรื่องกรรม ถ้าว่าเจตนาเป็นกรรม และผลของกรรมก็คือวิบาก เมื่อกี้อาจารย์พูดถึงอาการปวดหัวตัวร้อนว่าเป็นเศษของกรรม ทีนี้อยากเรียนถามว่า เศษของวิบากจะมีหรือไม่ ทำไมอาการปวดหัวตัวร้อนไม่เป็นเศษของวิบาก แทนที่จะเป็นเศษของกรรม

ท่านอาจารย์ วิบากเกิดขึ้นโดยมีกรรมเป็นปัจจัย แต่วิบากจิตไม่สามารถทำให้เกิดวิบากจิตได้ วิบากจิตทั้งหมดเกิดขึ้นเพราะกรรมเป็นปัจจัย เมื่อกรรมให้ผล คือ ทำให้วิบากจิตเกิดขึ้น และดับไปแล้ว ก็หมดเรื่องของวิบาก แต่ว่ากรรมยังมีอยู่ต่อไปไหม ถ้ากรรมยังมีอยู่ต่อไป ก็ทำให้วิบากจิตเกิดขึ้นอีกต่อไป เพราะฉะนั้นวิบากจิตที่เกิดต่อเป็นผลของกรรม ไม่ใช่เป็นผลของวิบาก

ผู้ฟัง แล้วที่เป็นอาการปวดหัวตัวร้อน ตอนนั้นยังไม่เรียกว่าเป็นวิบากใช่ไหม

ท่านอาจารย์ เป็นวิบากจิต ซึ่งเกิดขึ้นเพราะกรรมเป็นปัจจัย อกุศลกรรมเป็นปัจจัยทำให้อกุศลวิบากเกิดขึ้น วิบากจิตทั้งหมดจะเกิดขึ้นโดยไม่มีกรรมเป็นปัจจัยไม่ได้

เพราะฉะนั้นจึงเป็นความจำเป็นที่จะต้องทราบว่า จิตขณะไหนเป็นวิบากซึ่งเป็นผล และขณะไหนเป็นกรรมซึ่งเป็นเหตุ เพราะเหตุว่าวิบากไม่ใช่กรรม แต่วิบากเป็นผลของกรรม