อธิปติปัจจัยกับความเป็นจริงของปรมัตถธรรม

ไม่ใช่โดยการเพ่งจ้อง อยากจะให้ประจักษ์การเกิด – ดับโดยที่ไม่ได้ตรึกระลึกถึงสภาพความเป็นจริงของปรมัตถธรรม

เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะเป็นกุศล ท่านมีฉันทะที่จะทำกุศลประเภทใดในชีวิตประจำวันของท่าน ท่านผู้ฟังเป็นผู้ที่บำเพ็ญกุศลและเจริญกุศลและขอให้ดูการบำเพ็ญกุศลของการเจริญกุศล ของแต่ละท่านว่า ท่านมีฉันทะความพอใจที่จะกระทำกุศลอย่างไรแม้แต่ในเรื่องของทาน ก็มีฉันทะต่าง ๆ กันและบางครั้งก็ต้องเป็นวิริยะจึงจะทำสำเร็จมีฉันทะจริง แต่ฉันทะนั้นไม่มีกำลังพอที่จะทำให้สำเร็จต้องอาศัยวิริยะเกิดขึ้นเป็นหัวหน้า เป็นอธิปติ การกระทำกุศลนั้นจึงจะสำเร็จได้

เพราะฉะนั้นถ้าสติระลึกในขณะนั้นจะเห็นลักษณะที่เป็นอธิปติของกุศลจิตในขณะนั้นว่า อะไรเป็นอธิปติปัจจัย นี่เป็นฝ่ายกุศล ฝ่ายอกุศลก็เช่นเดียวกันพอที่จะระลึกได้ต่อไปนี้ว่า ท่านมีฉันทะขณะใด หรือว่าอาศัยวิริยะขณะใด

เวลาที่ทำธุรกิจการงานซึ่งทุกคนมีอาชีพประจำอยู่ มีกิจการงานที่จะต้องกระทำอยู่ ขณะนั้นเป็นกุศลหรืออกุศล นี่ต้องรู้ก่อนใช่ไหม ถ้าขณะนั้นเป็นอกุศล ขณะนั้นมีฉันทะเป็นอธิบดีหรือว่ามีวิริยะเป็นอธิบดี

สำหรับการงานอาชีพซึ่งไม่ได้เป็นไปในเรื่องของกุศล ไม่เป็นไปในทาน ไม่เป็นไปในศีล ไม่เป็นไปในสมถภาวนา ไม่เป็นไปในการเจริญสติปัฏฐาน จะไม่มีปัญญาเป็นอธิบดีแน่นอน เพราะเหตุว่าปัญญาไม่เกิดกับอกุศลจิต หรือแม้กุศลซึ่งเป็นญาณวิปปยุตต์ คือที่ไม่ประกอบด้วยปัญญา ก็จะมีเพียงฉันทะหรือวิริยะเป็นอธิบดี แต่จะไม่มีวิมังสะคือปัญญาเป็นอธิบดี

เพราะฉะนั้นก็เป็นเรื่องละเอียดในชีวิตประจำวันของแต่ละบุคคล ซึ่งจะได้เห็นความเป็นปัจจัยแม้เพียงชั่วขณะจิตที่เกิด ก็จะได้รู้ว่าขณะนั้นประกอบด้วยเจตสิกอะไรเป็นปัจจัยอะไรเช่นโลภะเป็นเห-ตุปัจจัยไม่เป็นอธิปติปัจจัยฉันทะเป็นอธิบดี หรือเป็นอธิปติปัจจัยแต่ไม่ใช่เห-ตุปัจจัยผัสสะไม่ใช่เห-ตุปัจจัยไม่ใช่อธิปติปัจจัย แต่เป็นอาหารปัจจัย ทั้ง ๆ ที่เป็นเจตสิกที่เกิดร่วมกันและดับไปอย่างรวดเร็ว แต่เจตสิกแต่ละเจตสิกก็เป็นปัจจัยเฉพาะตามลักษณะของตน ๆซึ่งแสดงให้เห็นความเป็นอนัตตาจริง ๆ

มีข้อสงสัยอะไรอีกบ้างไหมในเรื่องสหชาตาธิปติปัจจัย