กรรมนิมิต-จุติจิต-ปฏิสนธิจิต

ผู้ฟัง สมมติว่าขณะที่ใกล้จะตาย เห็นจีวร แล้วจุติจิตเกิดต่อจากวิถีนั้น ขณะนั้นปฏิสนธิจิตจะเป็นกรรมของกุศลที่เห็นนิมิตนั้น คือ สบงจีวร หรือจะเป็นผลของกรรมที่ถวายผ้าไตร

ท่านอาจารย์ ขณะก่อนจุติจะมีอะไรเป็นอารมณ์ และจิตจะเป็นกุศลหรืออกุศล ไม่ใช่กระทำกรรมนั้นทันทีในขณะก่อนจะจุติ เพราะเป็นชั่วขณะที่รวดเร็วเหลือเกิน ถ้าคิดถึงทางตาที่กำลังเห็น แล้วก็มีภวังคจิตเกิด มีปัญจทวาราวัชชนจิตเกิดต่อ มีจักขุวิญญาณจิตเกิด มีสัมปฏิจฉนะเกิด มีสันตีรณะเกิด มีโวฏฐัพพนะเกิด ชวนะ ๗ ขณะเกิด ตทาลัมพนะเกิด ภวังค์คั่น ก่อนที่จะถึงมโนทวารคั่น และก่อนที่จะถึงการได้ยิน แต่ก็ดูเสมือนรวดเร็วเหลือเกิน

เพราะฉะนั้นก็ยากแสนยากที่ใครสามารถจะให้กุศลจิตเกิดก่อนจุติ เพราะไม่สามารถจะรู้ได้ว่าจุติจิตจะเกิดเมื่อไร

เพราะฉะนั้นควรที่จะได้พิจารณาการให้ผลของกรรมที่จะทำให้ปฏิสนธิจิตเกิด ว่าต้องเป็นกรรมที่ได้กระทำสำเร็จแล้วกรรมหนึ่งกรรมใดเป็นชนกกรรม หมายความถึงกรรมที่จะทำให้ปฏิสนธิจิตเกิดต่อจากจุติจิต ไม่ใช่ว่าจะขวนขวายทำตอนที่จุติจิตจะเกิด ซึ่งเป็นไปไม่ได้เลย ถ้าเป็นไปได้ ทุกคนต้องทำให้กุศลจิตเกิดก่อนจุติจิต แต่เมื่อเป็นไม่ได้ ก็แล้วแต่ว่ากรรมใดจะให้ผล ซึ่งต่อไปจะทราบได้ว่า ในประเภทของกรรมต่างๆ นั้น กรรมใดจะเป็นปัจจัยทำให้ปฏิสนธิจิตเกิด ที่จะทำชนกกิจ คือเป็นชนกกรรม แต่ต้องเป็นกรรมที่ได้กระทำแล้ว ไม่ใช่จะมารีบด่วนกระทำก่อนจุติจิตจะเกิด เพราะว่าไม่มีใครสามารถจะรู้ได้ว่าจุติจิตจะเกิดเมื่อไร

เพราะฉะนั้นกรรมที่ได้กระทำแล้วทั้งหมดในสังสารวัฏฏ์ กรรมหนึ่งกรรมเดียวจะทำให้กรรมนิมิตอารมณ์ หรือคตินิมิตอารมณ์ หรือกรรมอารมณ์เกิดขึ้นปรากฏเป็นอารมณ์ของชวนจิตสุดท้ายก่อนจุติ เลือกไม่ได้เลย แต่ไม่ได้หมายความว่าเป็นกรรมซึ่งกระทำในขณะนั้นทันที แต่จะเป็นกรรมที่กระทำใกล้กว่านั้นอีกก็ได้ คือ ก่อนที่จะถึงมรณาสันนวิถี คือ ก่อนที่จะเป็นชวนะสุดท้ายได้ อาจจะเป็นชั่วโมงหนึ่ง วันหนึ่ง สองวัน หรืออะไรก็ได้ หรืออาจจะเป็นหลายเดือนหลายปีมาแล้ว หรืออาจจะเป็นหลายชาติมาแล้ว หรืออาจจะเป็นหลายกัปมาแล้วก็ได้

ยังมีข้อสงสัยไหมคะในเรื่องนี้