ทวารวิบาก ๕ ทวาร

อ.สมพร ปัญจทวาร อีกอย่างหนึ่งท่านเรียกว่า ทวารวิบาก เพราะว่าวิบากเกิดขึ้นก่อน ทางตาก็วิบากเกิดขึ้นก่อน ทางหูก็วิบากเกิดขึ้นก่อน ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย รวม ๕ ทวาร เรียกว่า ทวารวิบาก เพราะว่าวิบากเกิดขึ้นก่อน แล้วต่อจากนั้นไปเป็นกุศล หรืออกุศลก็เกิดต่อจากทวารวิบาก ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย เกิดจากกรรมทั้งสิ้น จักขุทสกะ โสตาทสกะ ก็เหมือนกันกับทางหู ๑๐ อย่าง ฆานาทสกะ ก็เหมือนกัน ทางจมูก ก็ ๑๐ อย่าง ทางลิ้น ทางกาย แต่ละอย่าง ๑๐ อย่าง

เพราะฉะนั้นเราจะเห็นได้ว่าการกระทำกรรมสำคัญที่สุด ทวารที่ทำกรรมนั้นมีอยู่ ๓ อย่าง คือทางกาย ๑ วาจา ๑ ใจ ๑ นี้เป็นทวารที่ทำกรรม จากทวารวิบาก หรือ ปัญจทวาร เพราะว่าวิบากเกิดขึ้นก่อน