กามาวจรกุศลจิต ๘

สำหรับกุศลจิตในกามภูมิ คือ ไม่ใช่ฌานจิต ไม่ใช่รูปาวจรจิต ไม่ใช่อรูปาวจรจิตมี ๘ ดวง ชื่อว่า กามาวจรกุศล ๘ ดวง

เวลาที่ท่านจะให้ทานก็ดี วิรัติทุจริตก็ดีหรือว่าจิตที่สงบเกิดขึ้น หรือว่าจิตในขณะนั้นกำลังระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรม ศึกษารู้ว่าเป็นรูปธรรมหรือนามธรรม ในขณะนั้นก็เป็นกามาวจรกุศลจิตนั่นเอง เพราะเหตุว่ายังไม่ใช่ฌานจิต ยังไม่ใช่รูปาวจรกุศลจิต หรืออรูปาวจรกุศล ยังไม่ใช่ โลกุตตรกุศล

เพราะฉะนั้นสำหรับกุศลโดยภูมิ มี ๔ ภูมิ คือ กามาวจรกุศลมี ๘ ดวงรูปาวจรกุศล ได้แก่ รูปฌานจิต มี ๕ ดวง อรูปาวจรกุศลคือ อรูปฌานกุศลจิตมี ๔ ดวง โลกุตตรกุศลได้แก่ โสตาปัตติมัคคจิต ๑ ดวง สกทาคามิมัคคจิต ๑ ดวง อนาคามิมัคคจิต ๑ ดวงอรหัตตมัคคจิต ๑ ดวงเป็น ๔ ดวง

นี่เป็นกามาวจรกุศล ๘ รูปาวจรกุศล ๕ อรูปาวจรกุศล ๔และโลกุตตรกุศล ๔ รวมเป็น ๒๑ ดวง

ไม่จำเป็นถ้าท่านผู้ฟังจะไม่นับก็ได้แต่ให้เข้าใจว่า สำหรับจิตชาติกุศลมี ๔ ภูมิเป็นชวนจิต นอกจากอกุศลจะเป็นชวนจิตแล้วกุศลก็เป็นชวนจิตด้วยนอกจากนั้นกิริยาจิตของพระอรหันต์ก็เป็นชวนจิตด้วยเพราะเหตุว่าเมื่อมีการเห็นแล้ว ไม่มีเหตุปัจจัยที่จะให้เป็นกุศล อกุศล แต่ก็เป็นโสภณจิตซึ่งกระทำชวนกิจ โดยความเป็นกิริยา โดยชาติกิริยาเพราะเหตุว่าจะไม่เป็นเหตุให้เกิดผล

เพราะฉะนั้นแทนที่จะเป็นมหากุศลจิตอย่างคนที่ไม่ใช่พระอรหันต์สำหรับพระอรหันต์ก็เป็นมหากิริยาจิต แทนที่จะเป็นรูปาวจรกุศลจิตอย่างผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์ สำหรับพระอรหันต์ที่ได้รูปวจรฌานก็เป็นรูปาวจรกิริยาจิตและถ้าเป็นพระอรหันต์ที่ได้ถึงอรูปฌาน ก็เป็นอรูปาวจรกิริยาจิตแต่ว่าโลกุตตรจิตนั้นไม่มีชาติกิริยา

นี่เป็นเรื่องของความละเอียดที่จะรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง

เมื่อสรุปประมวลแล้ว ชวนจิตมี ๕๕ ดวงเป็นกุศล เป็นอกุศลเป็นกิริยา และเป็นโลกุตตร วิบาก ๔ ดวงด้วย