กามาวจรกุศล

ขอกล่าวถึงชวนวิถีจิตชวนจิต ๕๒ ซึ่งมีฉันทะเป็นสหชาตาธิปติปัจจัยบ้างมีวิริยะเป็นสหชาตาธิปติปัจจัยบ้างหรือมีวิมังสะ คือ ปัญญาเป็นสชาตาธิปติปัจจัยบ้างโดยชาติ ๔ คือ กุศลอกุศลวิบาก กิริยา ขอกล่าวถึงโดยลำดับ

กามาวจรกุศลเป็นกุศลซึ่งมีปรากฏอยู่ทั่วไป เพราะฉะนั้นมีชื่ออีกชื่อหนึ่งว่ามหากุศล “มหากุศล” หมายความว่ากุศลที่เป็นไปมากมาย ไม่ว่าจะเป็นไปในเรื่องของทาน ในเรื่องของศีล ในเรื่องของการอบรมเจริญความสงบ หรือในเรื่องของการอบรมเจริญสติปัฏฐานก็เป็นจิตระดับขั้น “กามาวจรกุศล” ทั้งสิ้นเพราะเหตุว่ายังไม่ใช่รูปาวจรกุศลอรูปาวจรกุศลยังไม่ใช่โลกุตตรกุศล

เมื่อกามาวจรกุศลเป็นไปมากมายทั้งในทาน ศีล ภาวนา ประเภทต่างๆ เพราะฉะนั้นจึงมีอีกชื่อหนึ่งว่ามหากุศลจิต ซึ่งท่านผู้ฟังจะเห็นได้ว่า แต่ละท่านมีฉันทะต่างกันในการกระทำกุศลแต่ละครั้ง มีวิริยะต่างกันมีปัญญาในระดับขั้นต่างกันด้วย

ถ้าจะกล่าวถึงกุศลที่แต่ละท่านกระทำในวันหนึ่ง ๆ ก็จะเห็นได้ว่า ถ้าไม่มีฉันทะในกุศลนั้น ๆ แล้ว จะกระทำกุศลประเภทนั้นไหม ท่านผู้ฟังชอบทำกุศลอะไร นึกออกไหม ไม่ใช่ตัวตน แต่เพราะฉันทะ ความพอใจ สภาพของเจตสิกซึ่งพอใจที่จะกระทำกุศลประเภทนั้น ๆ เป็นอธิบดี จึงเป็นปัจจัยทำให้กุศลนั้นเกิดขึ้น เช่น บางท่านเป็นผู้ที่สนใจมีฉันทะในการเผยแพร่ธรรม พยายามขวนขวายหาสถานีเพื่อที่จะให้มีการออกอากาศการบรรยายธรรม หรือบางท่านก็อาจจะมีฉันทะในการพิมพ์หนังสือธรรมแต่ว่าอาจจะไม่สนใจในกุศลเรื่องอื่น บางท่านก็มีฉันทะพอใจที่จะแสวงหาช่วยเหลือในการจัดหาอุปกรณ์ในการศึกษา หรือในการเผยแพร่ธรรม บางท่านก็เป็นผู้ที่มีฉันทะในการช่วยเหลือ สงเคราะห์ในการรักษาพยาบาล หรือว่ากระทำกิจธุระของเพื่อนฝูง มิตรสหาย หรือแม้แต่ช่วยรักษาพยาบาลสุนัขขาหัก มีไหมคะ คนที่ไม่มีฉันทะทำได้ไหมคะ เห็นสุนัขขาหักก็ผ่านไป ถ้าไม่มีฉันทะก็ช่วยไม่ได้ ใช่ไหม

เพราะฉะนั้นใน ๕ คน ๖ คน ๑๐ คนซึ่งผ่านไปถ้ามีท่านผู้หนึ่งผู้ใดช่วย แสดงว่าท่านผู้นั้นมีฉันทะในการที่จะกระทำกุศลประเภทนั้น หรือบางท่านก็ช่วยเหลือนักเรียนที่ขาดแคลน บางท่านก็ดูแลทุกข์สุข ความป่วยไข้ของคนในบ้าน รวมทั้งนอกบ้าน จนถึงทหารชายแดน หรือบรรดาผู้ที่มีความจำเป็นจะต้องอยู่ในแหล่งเสื่อมโทรม บางท่านก็มีความเห็นใจในความทุกข์ยากซื้อข้าวสาร แล้วขับรถไปแจกให้กับผู้ที่ขัดสน

นี่ก็เป็นการทำกุศลประเภทต่าง ๆ บางท่านสร้างโรงพยาบาล สร้างโรงเรียน บางท่านอย่างอื่นไม่ทำเลย นอกจากบวชพระ ไม่ว่าจะมีใครที่มีศรัทธาในการที่จะอุปสมบท ท่านผู้นั้นก็รับที่จะอุปสมบทให้

นี่ก็เป็นฉันทะของแต่ละบุคคล ซึ่งท่านผู้ฟังก็จะพิจารณาตัวของท่านได้ว่าท่านมีฉันทะในกุศลประเภทใด ในเรื่องของทาน ในเรื่องของศีล ในเรื่องความสงบของจิต ในเรื่องการอบรมเจริญสติปัฏฐาน นี่เป็นทางฝ่ายกุศลในชีวิตประจำวัน