ไม่เจริญสติปัฏฐานมีอินทริยสังวรณ์ไหม

ผู้ฟัง หนูเข้าใจคำ “อินทรียสังวร” ว่า จริงๆ แล้วต้องละเอียดเป็นสติปัฏฐาน ใช่ไหมคะ เพราะฉะนั้น เราจะไม่มีทางสำรวมอินทรีย์ได้เลย ก็เลยสงสัยว่า คนที่ไม่รู้จักสติปัฏฐาน เขาจะสามารถมีอินทรียสังวรได้หรือเปล่าคะ

ท่านอาจารย์ ชีวิตตามความเป็นจริง ไม่ใช่ชีวิตในฝันหรือในหนังสือ ชาวพุทธทั้งหลายเมื่อเห็นคุณของศีล แล้วก็พยายามวิรัติ ไม่ให้ล่วงศีลได้ แต่ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจของเราทุกวันเป็นเพียงแค่ศีลเท่านั้น หรือจะอบรมให้ยิ่งขึ้น เพราะเรารู้ว่ามีกิเลสมากเหลือเกิน กิเลสทางตาก็มาก ทางหูก็มาก ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ครบ ตาก็ต้องการสิ่งที่น่าเพลิดเพลิน แต่บางคนก็เป็นไปในทางที่น่ารังเกียจ หนักหนาสาหัส น่ารังเกียจ หรือทางหูก็เช่นเดียวกัน ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย

เพราะฉะนั้น ถ้าเรารู้สึกว่า กิเลสมีมาก และถ้าปล่อยชีวิตในวันหนึ่งๆ ให้หนักหนาไปด้วยอกุศลทั้งหลาย อกุศลก็ต้องพอกพูนเพิ่มขึ้น

เพราะฉะนั้น ผู้เห็นประโยชน์ก็รู้ว่า แม้แต่การดู เราชอบสิ่งที่สวยๆ แต่มีศีลก็ไม่ทำให้คนอื่นเดือดร้อน แต่ถ้ามีอินทรียสังวรด้วย ก็รู้ว่าสิ่งใดที่ดูแล้ว กิเลสที่น่ารังเกียจไม่กำเริบมาก เราก็จะเว้นสิ่งนั้น ชีวิตของคนนั้นก็จะเป็นชีวิตที่ดีงามเพิ่มขึ้น นอกจากจะเป็นผู้ที่รักษาศีล ๕ ได้ ก็ยังมีประโยชน์ของอินทรียสังวรทั้งทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ อย่างทางหู เรื่องที่พูดมีมาก เรื่องที่เป็นประโยชน์จริงๆ คนที่คุณประโยชน์ก็จะละเว้นการพูดหรือการฟังเรื่องอื่นซึ่งไร้ประโยชน์ แต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ก็คือฟังธรรม เกิดความรู้ความเข้าใจมากขึ้น ดีขึ้น แล้วก็เห็นว่า อกุศลเป็นโทษ

เพราะฉะนั้น คนที่เคยสนใจเรื่องของคนอื่น หรือชอบให้อกุศลทางหูเป็นไปมากๆ ภายหลังจะเห็นโทษได้ว่า ถ้ามีการสังวรอินทรีย์ทางหู ได้ยินได้ฟังธรรม และสนทนาธรรมต่างๆ ก็จะเป็นประโยชน์กว่าการปล่อยให้ชีวิตวันหนึ่งๆ เป็นไปในเรื่องของอกุศล

เพราะฉะนั้น ทั้งตา ทั้งหู ทั้งจมูก ทั้งลิ้น ทั้งกาย ผู้ที่เข้าใจธรรมแล้วรู้ว่า กิเลสมากมายเหลือเกิน ก็จะเพิ่มการเป็นกุศลมากขึ้น โดยเว้นสิ่งที่จะเป็นโทษเป็นภัย สำหรับผู้ที่ยังไม่เข้าใจเรื่องสติปัฏฐานเลย แต่ก็ยังสามารถพิจารณาตัวเองได้ว่า เรื่องใด สิ่งใดที่ปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ที่ทำให้กิเลสเกิดมาก นี่เป็นระดับหนึ่ง แต่ถ้าคนนั้นได้มีโอกาสฟังพระธรรม ก็จะรู้ว่า อินทรียสังวรก็มีหลายขั้น จนถึงขั้นที่สติเกิดระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ตามคำถามของคุณหมอ