กุศลกับอกุศลต่างกันหรือ

ผู้ฟัง กุศลกับอกุศลต่างกันหรือครับ

ท่านอาจารย์ ก่อนอื่นเราเรียนเรื่องของกุศล อกุศลโดยชื่อ แต่แม้สภาพธรรมที่เป็นนามธรรม เราก็โดยชื่ออีกเหมือนกัน เหมือนกับทุกคนรู้แล้วว่า สติเป็นนามธรรม วิริยะเป็นนามธรรม จิตเป็นนามธรรม เจตสิกทั้งหมดเป็นนามธรรม เหมือนรู้แล้ว แต่ความจริงรู้ชื่อ เพราะถ้ารู้จริงๆ ในขณะนี้ สภาพรู้ ธาตุรู้ที่กำลังเห็น สภาพรู้ ธาตุรู้ที่กำลังได้ยินเสียง สภาพรู้ ธาตุรู้ที่กำลังคิดนึก ทั้งหมดเป็นนามธรรมซึ่งเมื่อสติระลึกแล้วต้องเห็นความละเอียดมาก จนทั่ว

เพราะฉะนั้น จะเป็นผู้ที่ตรง อุเบกขาตัตรมัชฌัตตตา เพราะขณะนั้นไม่มีเราที่จะคิดว่า นี่เป็นกุศล หรือไม่ใช่อกุศล เพราะเหตุว่าขณะนั้นเป็นปัญญาที่เกิดพร้อมทั้งสติ และองค์อื่นๆ ที่สามารถทำให้รู้ลักษณะจริงๆ ของสภาพธรรมในขณะนั้นได้ถูกต้อง

ผู้ฟัง อันนี้ผมเข้าใจว่า สามารถจะรู้ความต่างกันละเอียด แต่ผมสงสัยว่า ขณะที่สติปัฏฐานเกิด อย่างจิตเห็นกับจิตได้ยิน ขณะที่ระลึกจะต่างอย่างไร เพราะเป็นเพียงแต่นามธรรม แต่การรู้ว่า จิตเห็นต่างกับจิตได้ยินก็เป็นความเข้าใจหลังจากนั้น

ท่านอาจารย์ สภาพของนามธรรมซึ่งบางครั้งจะแสดงว่า นามธรรม ๕๓ เพราะลักษณะของจิตเป็นแต่เพียงธาตุรู้หรือสภาพรู้ ซึ่งเป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้

เพราะฉะนั้น เวลาที่เราพูดถึงว่า ขณะนี้กำลังเห็นมีจริงๆ ไม่ใช่สิ่งที่ปรากฏ แต่เป็นธาตุชนิดหนึ่งซึ่งเป็นนามธาตุ ซึ่งเมื่อขึ้นแล้วต้องรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใด

เพราะฉะนั้น ถ้ารู้ลักษณะที่เป็นนามธรรมทั้งหมดเลย ก็จะรู้ได้ว่า นามธรรมนั้นมีต่างกัน โดยลักษณะของเจตสิกก็ต่างกันไป เป็นสติบ้าง เป็นวิริยะบ้าง เป็นศรัทธาบ้าง เป็นโลภะบ้าง เป็นเมตตาบ้าง นั่นก็เป็นลักษณะของเจตสิกแต่ละอย่างซึ่งเกิดขึ้น และสติระลึกจึงสามารถรู้ได้ว่า นั่นไม่ใช่ลักษณะของจิต แต่นั่นเป็นลักษณะของสภาพธรรมอีกอย่างหนึ่งซึ่งมีลักษณะอย่างนั้น

เพราะฉะนั้น ก็ต้องเริ่มเห็นสภาพที่เป็นนามธรรมซึ่งต่างกับรูปธรรม แล้วภายหลังก็จะเริ่มเห็นนามธรรมซึ่งมีต่างๆ โดยประมวลสั้น คือ เป็นจิต มีลักษณะรู้เท่านั้น และเจตสิกแต่ละลักษณะก็มีสภาพของตนๆ