ทุกขณะจิตมีกรรม มีปัจจัยใช่ไหม

ผู้ฟัง ทุกขณะจิตคือมีกรรม มีปัจจัยของเขาใช่ไหมคะ

ท่านอาจารย์ ต้องแยกประเภท แต่ให้ทราบว่า จิตไม่ใช่จะเกิดขึ้นโดยไม่มีการปรุงแต่ง ไม่มีปัจจัย และไม่ใช่แต่เฉพาะจิต สภาพธรรมใดๆ ก็ตามที่เกิดต้องมีปัจจัยปรุงแต่ง ไม่ว่าจะเป็นจิต หรือเจตสิก หรือรูป

ผู้ฟัง เรื่องความอดทนนั้นก็คืออดทนในสิ่งที่ปรากฏทั้ง ๖ ทวารหรือเปล่าคะ

ท่านอาจารย์ ค่ะ ถ้าเข้าใจว่าอดทนเป็นกุศล ขณะนั้นอดทนเพื่ออะไร อดทนอะไร ถ้าอย่างเรารู้ว่า สภาพธรรมขณะนี้มีจริง อย่างที่ได้ศึกษามาแล้วว่า ไม่ใช่ตัวตน เป็นนามธรรมกับเป็นรูปธรรม ๒ คำนี้ปฏิเสธไม่ได้เลย แต่รู้ชัดจริงๆ อย่างนี้หรือยัง เพียงได้ยิน และกว่าจะรู้ชัดจริงๆ ต้องอดทนไหมคะ ที่จะฟังแล้วฟังอีก พิจารณาแล้วพิจารณาอีก หรือว่าระลึกแล้วก็ค่อยๆ เข้าใจขึ้นทีละเล็กทีละน้อยจนกว่าสภาพธรรมจะปรากฏ โดยสภาพที่เป็นอนัตตา

ข้อความในพระไตรปิฎกมีใช่ไหมคะที่ว่า ขันติเป็นตบะอย่างยิ่ง พระพุทธพจน์ทุกคำเป็นความจริงซึ่งจะต้องเช้าใจให้ถูกต้องว่า ความหมายนั้นๆ คืออะไร

ผู้ฟัง ถ้าหากว่าเป็นอย่างนี้ก็จะต้องมีคำจำกัดความว่า อดทนในลักษณะไหน อย่างนั้นหรือเปล่า

ท่านอาจารย์ ขณะที่กำลังฟัง ฟังไปเรื่อยๆ ก็จะค่อยๆ เข้าใจลักษณะความอดทนขึ้น ขณะนี้กำลังอดทนหรือเปล่าคะ ค่อยๆ รู้จักลักษณะที่อดทนทีละเล็กทีละน้อย